Idee tegen woningtekort: plaats meer mensen in bestaande huizen
Ellenlange wachtlijsten voor sociale huurwoningen en een ton overbieden om nog een koophuis te kunnen bemachtigen: er is een woningtekort in Nederland en daarom is de maatschappelijke druk groot om er snel huizen bij te bouwen.
Maar je kunt ook anders naar dit probleem kijken, zegt onderzoeksbureau Platform31 in een recent rapport: in 40 procent van de huizen woont nog maar één persoon, en dat percentage was nog nooit zo hoog.
In Nederland hebben we gemiddeld 65 vierkante meter woonruimte per persoon, meer dan ooit en ook meer dan in omliggende landen. In Duitsland is het gemiddeld 47 m2 per persoon, in Vlaanderen 47 in eengezinswoningen en 43 in appartementen. Volgens deskundigen zijn er dan ook heel wat huizen waar meer mensen in passen.
Gemiddeld wonen er maar iets meer dan twee mensen in een huis. In de jaren 70 waren dat er meer dan drie:
Die 65 vierkante meter woonruimte per persoon is natuurlijk een gemiddelde. Er zijn hele gezinnen die op 50 m2 wonen, maar ook alleenstaanden die een groot huis 'bezetten'. Voor veel mensen is zoveel ruimte hebben een bewuste keuze. Toch zijn er allerlei maatregelen mogelijk om mensen te 'verleiden' en zo meer personen in een huis te krijgen. "Vaak worden huizen maar weinig efficiënt gebruikt. Samenwonen moet meer lonen", zegt Frank Wassenberg van Platform31. "Hoe meer mensen in bestaande woningen terechtkunnen, hoe minder je hoeft te bouwen."
Uitkering en samenwonen
"Er zijn nu een aantal zaken die het belemmeren om woonruimte met meer mensen te delen", zegt Ellen van Bueren, hoogleraar Urban Development Management aan de TU Delft. "Hypotheekverstrekkers maken het bijvoorbeeld lastig om een verdieping in je huis te verhuren. En de wetgever stelt bepaalde voorwaarden aan een uitkering."
Zo loont het voor twee mensen met een uitkering en allebei een eigen sociale huurwoning vaak niet om te gaan samenwonen en een woning op te geven: een alleenwonende krijgt 1075 euro, dus twee alleenwonenden 2150. Samenwoners krijgen samen 1535 euro, terwijl ze netto aan hun huur (dus inclusief toeslag) maar zo'n 350 euro minder kwijt zijn.
Onder meer de Woonbond en vakbond FNV vinden dat die regel moet verdwijnen. Want dan zullen mensen met een uitkering sneller gaan samenwonen en komen er meer woningen vrij, vindt ook Platform31. "Waarom zou je nu die tweede woning niet aanhouden? Als reserve voor als het samenwonen niet gaat, als opslag, enzovoorts", aldus Wassenberg. "Je kunt je afvragen of je als samenleving wel die paar honderd euro wil besparen door een lagere uitkering, terwijl je tegelijk extra woningen moet bouwen die zo twee, drie ton kosten."
Wachttijd optellen
En zo zijn er meer ideeën om meer mensen in een huis te krijgen. Op een sociale huurwoning moet je vaak ook jarenlang wachten. Om te stimuleren dat meerdere personen een huurwoning betrekken kun je bijvoorbeeld de wachttijd van mensen bij elkaar optellen als ze samen gaan huren. Dan ben je dus met zijn tweeën of drieën sneller aan de beurt.
Corporatie Zayaz in Den Bosch is sinds 2019 iets soortgelijks aan het uitproberen. De corporatie maakt huizen geschikt voor woningdelen, bijvoorbeeld met een tweede badkamer. Woningzoekenden kunnen daar samenwonen met een bekende of onbekende. "Het vraagt wel een zorgvuldig matchingsproces om mensen te vinden die zo willen samenleven", aldus de corporatie. Inmiddels zijn er zes huurders in drie huizen die woningdelen.
Mensen die een sociale huurwoning achterlaten vanwege samenwonen, kun je ook de tijdelijke garantie geven dat ze naar een andere woning kunnen als de relatie mislukt. Dan zijn ze ook minder geneigd om een eigen woning te behouden.
Terugkeer van de hospita?
Vroeger was het best normaal om een kamer in je huis te verhuren, aan een student bijvoorbeeld. Maar dit inwonen bij een hospita gebeurt nog maar weinig. Volgens Platform31 kan, naast privacy-verlies, de angst voor strenge huurbescherming van de huurder een belemmering zijn.
De regel is nu dat in de eerste negen maanden de verhuurder de huur mag opzeggen. Daarna heeft de huurder huurbescherming. "Het heeft een imagoprobleem", zegt Wassenberg. "Met het idee: je haalt een leuke student in huis, die zich ontpopt tot tiran die je niet meer uit je huis krijgt. Maar met voorlichting en enthousiasmerend beleid, bijvoorbeeld met meer bescherming voor de verhuurder, zou dit weer kunnen groeien. Er zijn steeds meer ouderen die alleen wonen en eenzaamheid ervaren. Dan denk je toch: één plus één is twee?"
Friends-contracten en verkamering
Er zijn andere manieren om woningen beter te vullen, schrijft Platform31: bij friends-contracten (vernoemd naar de populaire tv-serie) huur je met meerdere mensen een woning en ben je samen verantwoordelijk voor de huur. Bij 'verkamering' huur je individueel een kamer in een grotere woning en heb je je eigen huurcontract.
Sommige gemeenten nemen juist maatregelen om deze vormen van verhuur tegen te gaan: appartementen met veel, vaak jonge mensen bij elkaar kunnen in een wijk tot overlast leiden. Gemeenten vrezen ook dat verhuurders steeds meer verkameren om meer aan woningen te verdienen. Zo blijven er voor gezinnen minder woningen over.
"Het is een beetje een makkelijke reactie: meer mensen leidt tot meer overlast", zegt Wassenberg van Platform 31. "Het zijn echt niet allemaal losgeslagen feestende studenten. Neem als gemeente dan specifiek maatregelen tegen overlast, maar verbied niet dat mensen samen in een huis wonen. De meeste verhuurders zijn geen huisjesmelkers die alleen maar voor de maximale huur gaan. Dat zijn excessen, pak die dan aan."
Hoeveel woningwinst?
Het is moeilijk om te voorspellen hoeveel minder woningen je hoeft te bouwen door meer mensen in bestaande huizen te krijgen. "Het is de moeite waard om allemaal maatregelen uit te proberen, want het kan op korte termijn verlichting geven", zegt Ellen van Bueren van de TU Delft. "Het ingewikkelde is wel dat er niet bij iedereen evenveel urgentie is om het woningtekort te verlichten."
Platform31 schat dat het woningtekort jaarlijks met zo'n 15.000 woningen omlaag kan gaan door bestaande woningen meer te benutten. Dat tekort is nu zo'n 279.000 woningen, dus ook hiermee heb je dat niet snel opgelost. Maar het kan de situatie wel iets minder nijpend maken.
