'Een mijlpaal' en 'een van de beste muziekalbums ooit'. Over Blue, de lp van de Canadese zangeres en schrijver Joni Mitchell, wordt doorgaans alleen in superlatieven gesproken en geschreven. Deze zomer kwam het album een halve eeuw geleden uit. Wat is de kracht van de plaat en waarom is het belang ervan sinds 1971 alleen maar groter geworden?
Daarover spreekt Nieuwsuur met de singer-songwriters Laura Jansen (44) en Eric Andersen (78). De eerste volgde drie jaar muziekcollege over Mitchell in Boston en heeft Blue grijs gedraaid, de laatste was (destijds al) en is (nog steeds) met haar bevriend. Andersen bracht in 1972 zelf een lp uit met de titel Blue River. In dat nummer zingt Joni Mitchell mee.
Blue was bijna Blue River
Kenners en liefhebbers van de popmuziek opgelet: Blue had bijna Blue River geheten. Dat zegt Andersen in Nieuwsuur. "We waren eens op een feestje in L.A. Ik had net een song geschreven die Blue River heet. En zij had een lied geschreven met de titel Blue, plus een song met de titel River. Ze wilde de titel van mijn lied gebruiken voor haar album: Blue River in plaats van Blue. Daar heb ik nee tegen gezegd."
Blauw dus, zonder rivier. Blauw is blauw. Eén woord - waarmee muziekgeschiedenis werd geschreven. Andersen: "Joni was erg onzeker over de ontvangst van Blue. Of het de toets der kritiek kon doorstaan. Als je een lp opneemt, kun je er geen afstand van nemen, dan ga je erin op. Maar als-ie dan later in de winkel ligt, kan de onzekerheid toeslaan. Dat overkwam Joni destijds ook."
Joni had de reputatie popperig te zijn, maar dat bleek ze juist niet te zijn.
Knagende onzekerheid. Maar zie: een halve eeuw later is de glans van Blue allesbehalve flets geworden. Laura Jansen prijst het album als "een ongelooflijk en baanbrekend kunstwerk". Er is wat haar betreft sprake van een periode vóór en na. "Joni had de reputatie popperig te zijn. Op haar eerste platen en concerten komt ze over als een zacht, mooi meisje. Maar dat was ze juist helemaal niet, bleek op Blue."
Ineens schaamt Joni zich niet om over de fouten in haar privéleven te zingen, hoort Jansen. "Het nummer Little Green bijvoorbeeld, gaat over haar kind dat ze op jonge leeftijd kreeg en ter adoptie heeft afgegeven. In andere nummers is ze openhartig over haar relaties met oude en nieuwe minnaars. Niet dat ze ambieerde om niet goed te zijn in de liefde, en van de ene relatie in de andere te vallen. Maar dat was wél gebeurd en ze eiste de ruimte op om over de liefdesstrijd te zingen. En om haar eigen leven te leiden."
"Het voelt bijna eng om naar te luisteren, hoe kwetsbaar zij zich opstelt. Je hoort een vrouw in haar kracht en in haar aller- allerdonkerste plek. Dat vind ik zelf als artiest de moeilijkste combinatie."
Blue als medicijn
De tien liedjes van de lp/cd hebben Jansen ook geholpen bij de bestrijding van haar eigen depressies. Ze bracht onlangs drie jaar door op het Griekse eiland Lesbos, waar ze zich inzette voor de bootvluchtelingen. Uitgeput en leeg belandde ze vervolgens in Berlijn, waar ze nog altijd woont en waar Nieuwsuur haar interviewt. Jansen: "Ik ben een jaar nauwelijks buiten geweest. Ik was op. Blue was de muziek waar ik het meest naar luisterde. De songs van Joni hielpen mij de ervaringen in Griekenland te verwerken. Zij is zo ongegeneerd zichzelf."
En wat Jansen ook waardeert in Mitchell: haar vermogen om zichzelf opnieuw uit te vinden. "Niet lang na Blue maakte Joni ineens jazzmuziek. Geen lichte jazz, nee heavy, heavy jazz, de jazz van haar album Hejira. In haar teksten bleef ze intussen poëtisch, die zijn van het niveau van een grote dichter."
Eric Andersen heeft nog altijd goed contact met Mitchell, die inmiddels 77 jaar oud is. "Ik ga soms nog bij haar langs, in L.A. Dan spelen we wat om haar op te vrolijken. Ze heeft laatst een hersenbloeding gehad en ze is gevallen. Maar ze is zich aan het herstellen, elke dag wordt ze weer meer zichzelf."
Mitchell zei onlangs zelf op Twitter dat ze zich gevleid voelt door alle aandacht die Blue krijgt. "Toen het album net uitkwam, was dat wel anders":
