Een eeuw communisme in China, 'maar ideologie is nu heel anders'
Met de tweede grootste economie ter wereld staat de Chinese Communistische Partij (CCP) er beter voor dan ooit. Met de groeiende economische en militaire invloed viert het land groots het 100-jarig bestaan van de partij. De afgelopen maanden kregen de Chinezen op tv, in de kranten en op het werk mee hoe de transformatie van een eeuw CCP eruit heeft gezien.
Volgens correspondent Garrie van Pinxteren worden de Chinezen er extra op gewezen dat er dankzij de CCP nu een nieuw, machtig China is ontstaan. Zo zijn er films in de bioscopen te zien die gaan over de militaire strijd en de machtsovername in 1949. Ook worden er werkuitjes georganiseerd naar het geboortedorp van Mao Zedong.
"De Communistische Partij is heel wendbaar gebleken, de ideologie uit de jaren 60 is heel anders dan die van 2021. Ze zijn altijd pragmatisch geweest om die macht te behouden", zegt Van Pinxteren. "De economie is sinds eind jaren 70, sinds de dood van Mao, ingrijpend hervormd." Onder de huidige president Xi Jinping is het land veel kapitalistischer geworden.
Inmiddels telt de CCP 95 miljoen leden, dat is 7 procent van de bevolking. Volgens Chinakenner Frank Pieke, verbonden aan het Leiden Asian Centre, stuurt de partij eigenlijk alles aan. De overheid, het leger, de economie en het justitiële apparaat: alles begint bij de Communistische Partij. Het nationalisme onder de bevolking aanwakkeren is daarbij een belangrijk doel.
Een succesverhaal dat daarvoor gebruikt wordt is het uitbannen van extreme armoede. De Communistische Partij heeft zich dat doel opgelegd voor haar honderdste verjaardag. Nog maar veertig jaar geleden leefde bijna 90 procent onder de armoedegrens. Nu gaat het veel beter. Dat verhaal wordt dan ook gretig verspreid in het land, terwijl er nog steeds veel Chinezen zijn die moeite hebben om rond te komen. Alleen als iedereen achter de CCP staat dan is er eenheid, welvaart en stabiliteit - dat is de boodschap, zegt van Pinxteren.
Ontstaan coronavirus
Ook de aanpak van de coronacrisis wordt verkocht als een overwinning. "Ze proberen in twijfel te trekken of corona in China is ontstaan; je hoort hier de vraag of corona hier is begonnen óf dat corona in China als eerste is ontdekt."
Het nationalisme ontvlamt ook omdat Chinezen jarenlang het gevoel hebben gehad dat ze internationaal niet serieus zijn genomen, zegt Pieke. "Na de val van het keizerrijk was het land volkomen machteloos. Dat collectieve trauma, vanuit die gedachte komt de partij voort. Hun boodschap is: we gaan zorgen dat China nooit meer vernederd kan worden door buitenlanders, westerlingen en Japan."
De Chinezen noemen dat de eeuw van de vernedering. De bevolking leefde in armoede en hongersnood. Hongkong werd door de Britten veroverd tijdens de opiumoorlogen in de 19e eeuw. Voor China was dat het begin. Die periode duurde tot 1949, totdat de Communistische Partij aan de macht kwam.
In deze video zie je hoe de CCP zich in honderd jaar ontwikkelde van een club revolutionairen naar de enige regeringspartij:
China profileert zich nu heel anders op het wereldtoneel. Veel Chinezen zijn daar dan ook trots op. Volgens Pieke zijn mensen misschien kritisch over de partij, maar niet als het gaat om president Xi Jinping. Hij blijft populair onder de gewone Chinees.
Xi heeft de afgelopen jaren nog meer macht naar zich toegetrokken. Zo werd de grondwet in 2018 aangepast zodat hij levenslang president kan blijven.
Internationaal zijn er ook zorgen over de mensenrechten in het land, de onderdrukking van Oeigoeren, Hongkong en Taiwan. Maar politieke onvrijheid is voor de meeste Chinezen geen probleem zegt Pieke.
"Journalisten, intellectuelen en schrijvers, die vinden dat ze gekneveld worden en dat worden ze ook. Maar de gewone man, de opgeleide Chinees, die heeft de vrijheid om te wonen waar die wil en te reizen naar het buitenland. Ze moeten bepaalde rode lijnen niet overschrijden, maar dat doen ze niet."
'Lid zijn is een middel'
Wat opvalt is dat veel jongeren lid van de Communistische Partij willen worden. "Veel bedrijven in China zijn staatsbedrijven en daar maak je ook sneller carrière, omdat de overheid zelf vrijwel alleen uit partijleden bestaat", zegt Van Pinxteren.
Ze legt uit dat jongeren vooral uit praktische overwegingen lid worden. "Het heeft weinig meer te maken met het communisme. Het is niet zo dat die jongeren overtuigd zijn van de idealen van de partij. Het is een middel om een goede toekomst te scheppen"
'Nederland gaat druk van China merken'
Nu de doelen van China werkelijkheid zijn geworden kunnen we China niet meer negeren zegt Pieke. Tijdens de NAVO-top in Brussel waren er ook zorgen over de economische, politieke en militaire opkomst van het land.
"De druk van China gaat ook Nederland merken, met een sterkere druk op de Europese Unie. China is een belangrijke investeerder in Europa."
Van Pinxteren denkt dat het land zich nog steeds door de buitenwereld bedreigd voelt. "In China zelf leidt dat tot een cyberdictatuur en naar buiten tot het versterken van defensie. China zal dan ook de komende tijd mogelijk expansiever en agressiever optreden."
Ook in Nederland moeten we op onze hoede zijn voor ongewenste Chinese invloed, waarschuwen deskundigen:
