Nóg een gezondheidscrisis in coronatijd: fysieke klachten door geldstress
Financiële stress door de coronacrisis leidt tot gezondheidsklachten als angststoornissen, depressies, hoofdpijn en slapeloosheid. Dat zegt Wijzer in Geldzaken, dat op initiatief van het ministerie van Financiën voorlichting geeft. Volgens de organisatie is sprake van een boemerangeffect: een gezondheidscrisis (corona) die een economische crisis in de hand werkt, die weer een nieuwe gezondheidscrisis uitlokt.
"Ik schat dat ik 20 procent meer gezondheidsklachten door financiële stress ben gaan zien sinds corona er is", zegt huisarts Güven Yildiz. "En de klachten worden ernstiger." Yildiz houdt praktijk in de Haagse Schilderswijk. Een groot deel van haar patiënten heeft geen vast werk. Ze noemt angststoornissen en depressies als ziektebeelden die ze steeds vaker tegenkomt. "Ze leiden tot onder meer hoofdpijn, spanningen en niet kunnen slapen. Als na twee of drie consulten duidelijk wordt dat er geen directe lichamelijke oorzaken aan te wijzen zijn, begin ik te vragen naar de financiën. Maar soms zegt versleten ondergoed al genoeg, of een bh die al lang vervangen had moeten worden."
"Het is duidelijk dat we oog moeten hebben voor de relatie tussen geldstress en gezondheid als we willen dat mensen in een lastige financiële situatie hun veerkracht terugvinden", zegt demissionair minister van Financiën Hoekstra (CDA). "Mensen weten hun financiële problemen soms heel goed te verbergen. Maar als je meer kennis hebt, kun je daar doorheen prikken."
Boeggolf van schulden
Dat geldzorgen vaak tot gezondheidsklachten leiden, is allang bekend. Nu van verschillende kanten door de coronacrisis een 'boeggolf van schuldenproblematiek' wordt voorspeld, krijgt het thema nieuwe aandacht. "We zien nu al meer zorgen en stress bij zzp'ers en flexwerkers die minder uren kunnen werken," zegt Olaf Simonse van Wijzer in Geldzaken. Hij verwacht een grote toename van schuldproblemen als de coronasteunpakketten uit de lucht zijn. Hoog tijd dus, vindt zijn ministerie, om nu te kijken hoe gezondheidsklachten die met geldzorgen samenhangen het best verholpen kunnen worden, of liever nog helemaal voorkomen kunnen worden.
Huisarts Güven Yildiz heeft wel een idee. "Het liefst zou ik een loket van de gemeente hier in het gezondheidscentrum willen hebben", zegt ze. "Het ter sprake brengen van financiële problemen vergt veel tijd, en die tijd heb ik vaak niet in de consulten van tien minuten." Bovendien, zegt Yildiz, is er vrijwel altijd sprake van 'multiproblematiek'; verschillende problemen op het gebied van bijvoorbeeld werk, inkomen, huisvesting en relaties die in elkaar grijpen en bijzondere deskundigheid vergen om ermee aan de gang te kunnen.
Yildiz noemt als voorbeeld het thuisonderwijs tijdens de lockdown. "Met drie of vier kinderen in een kleine woning en niet alle computers en tablets hebben die daarvoor nodig zijn. Die ouders weten dat hun kinderen zo extra achterstanden oplopen ten opzichte van klasgenoten. Daar krijgen ze nog meer stress van, die zich weer vertaalt in nog meer gezondheidsklachten."
Doorverwijzen
Yildiz stelt vast dat het in haar wijk ontbreekt aan mogelijkheden om mensen met geld- en andere zorgen door te verwijzen. Ook de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) ziet op dit vlak tekortkomingen. "Bij de hulp aan patiënten met schulden is het de taak van de huisarts om ze op weg te helpen richting hulpverlening in het sociale domein", zegt een LHV-woordvoerder. "Een telefoonnummer van een loket in de wijk met een welzijnswerker die je kent en die de patiënt verder helpt is belangrijk. Maar dat is lang niet overal beschikbaar."
Het ministerie van VWS onderkent het probleem en ondersteunt met een proefproject in 26 gemeenten huisartsen met een handleiding om geldzorgen bespreekbaar te maken en een e-learningmodule. Ook kijkt het ministerie naar het aanpassen van de accreditatie voor huisartsen. Als aankomende artsen zich willen verdiepen in het signaleren van geldstress en het doorverwijzen naar hulp bij schulden, zouden daar studiepunten tegenover kunnen komen te staan.
Olaf Simonse van Wijzer in Geldzaken hoopt dat de verschillende proefprojecten voor huisartsen snel opgeschaald kunnen worden. "Het belangrijkste is natuurlijk om financiële problemen zo vroeg mogelijk te signaleren." Hij wijst daarbij op een statistiek die al jaren vrijwel onveranderd is: mensen lopen gemiddeld vijf jaar rond met hun schulden voordat ze bij de schuldhulpverlening terechtkomen. De gemiddelde schuld is dan opgelopen tot 15.000 euro. "Corona biedt nu wat dit betreft een kans. Iedereen is erdoor getroffen, je hoeft je niet voor de gevolgen te schamen."
