Probleem op formatietafel: stikstofregels houden vergroening tegen
Op de formatietafel van de politieke partijen ligt een ingewikkeld vraagstuk. Als het stikstofprobleem niet wordt opgelost, dan komt de energietransitie en het verlagen van de CO2-uitstoot in gevaar.
Die twee hoofdpijndossiers zijn met elkaar verbonden door investeringen van het internationale bedrijfsleven. Innovatieve en schone industrie wil best investeren in Nederland, maar kan dat niet door de stikstofregels.
Economische activiteiten zoals verkeer, landbouw, bouwen en andere bedrijvigheid leiden tot meer stikstof in de lucht en die slaat neer op natuurgebieden. Om te voldoen aan de Europese natuurregels moet de stikstofuitstoot in Nederland omlaag.
Tegelijkertijd zijn er de klimaatdoelstellingen, die pas gehaald kunnen worden als er meer schone bedrijven aan de slag kunnen.
Noorden ziet investeringen verdampen
In het industriegebied in Eemshaven en Delfzijl in de provincie Groningen, zijn er voldoende bedrijven die willen investeren in de energietransitie. Bijvoorbeeld een nieuw chemiebedrijf dat minder CO2 uitstoot, of een bedrijf dat windenergie omzet in waterstof. Het gaat potentieel om bijna 3 miljard euro. Maar ze mogen hun activiteiten niet uitbreiden vanwege de stikstofregels.
"De chemische industrie is hier groot en zorgt voor veel werkgelegenheid", zegt gedeputeerde Henk Staghouwer (ChristenUnie). "We willen de bedrijven faciliteren om groener te worden, we willen naar een waterstofeconomie, maar lopen tegen de stikstofregels aan."
"We lopen er knoeterhard tegenaan", zegt Cas König van Groningen Seaports. "Bedrijven die hier innovatieve en schone productiemethoden hebben uitgevonden, trekken naar Azië om het daar dan maar uit te voeren."
Juridisch steekspel
Aan het geld ligt het nog niet. Met 5 miljard euro in tien jaar wil het kabinet natuurgebieden herstellen en ondernemingen (waaronder boerenbedrijven) helpen met stikstofmaatregelen dan wel uitkopen. Het probleem is dat er nu onvoldoende gebeurt.
"Het is een juridisch steekspel geworden", zegt Staghouwer. Als Groningen economisch wil investeren, moet de stikstofuitstoot in de richting van alle natuurgebieden in Nederland gecompenseerd worden. Dat geldt ook voor de provincie Limburg. De regels zijn zo ingewikkeld dat provincies er onderling niet uitkomen, zegt hij.
"Hoe je dat met elkaar kunt verrekenen is in de nieuwe stikstofwet niet geregeld", zegt König. "Het is een landelijk probleem en we wachten al twee jaar tot het kabinet hier iets aan doet."
Voor veel bedrijven duurt het allemaal te lang. Zo loopt Nederland miljarden aan investeringen mis. De topman van het Havenbedrijf Rotterdam schat de misgelopen investeringen voor de regio Rijnmond alleen al op 4,5 miljard euro.
"En dat is maar één gebied. Het speelt ook in Zeeland, Brabant, Limburg en het noorden", zegt een woordvoerder van VNO-NCW. "Dat nekt Nederland op de langere termijn op meerdere fronten: verduurzaming, economische ontwikkeling en banen."
Hoeveel groene investeringen Nederland al is misgelopen en welke bedragen hier bij horen, is niet te zeggen. De inventarisatie over het hele land is nog niet gemaakt. Ook is het moeilijk in te schatten wat de investeringen waard zijn, juist omdat ze niet doorgaan.
Politieke eensgezindheid
Natuurmonumenten, Natuur & Milieu, LTO Nederland, VNO-NCW, MKB-Nederland en Bouwend Nederland presenteerden vorige maand een akkoord waarin zij de overheid om meer geld vragen voor het stikstofprobleem.
Maar los van het verzoek om geld vragen provincies en bedrijfsleven de politiek vooral om knopen door te hakken en in actie te komen.
Zonder politieke eensgezindheid of een stevige nieuwe regeringscoalitie lijkt dat een probleem te worden.
