De inkt van het vonnis in de historische rechtszaak tegen Shell is amper droog, of er dient zich alweer een nieuwe klimaatzaak aan, opnieuw met mogelijk verstrekkende gevolgen.
Vier oudere Zwitserse vrouwen spannen - samen met de groep 'KlimaSeniorinnen' - een rechtszaak aan tegen Zwitserland. De vrouwen (de jongste is 79, de oudste 89) stellen dat het land onvoldoende bijdraagt aan het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 graden, zoals is afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs.
De kernvraag in de zaak: maken landen die te weinig doen tegen klimaatverandering zich schuldig aan mensenrechtenschendingen? Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gaat zich erover buigen.
Ouderen lijden onder extreme hitte
Door klimaatverandering komen steeds vaker periodes van extreme hitte voor en vooral ouderen hebben daaronder te lijden. Onvoldoende doen tegen klimaatverandering is daarmee een schending van het recht op leven (artikel 2) en het recht op eerbiediging van een privé- en gezinsleven (artikel 8) van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, stelt de actiegroep die gesteund wordt door Greenpeace.
"Wij zijn tevreden als het Europees Hof voor de Rechten van de Mens hopelijk beslist dat onze mensenrechten inderdaad geschonden zijn", zegt Anne Mahrer van de KlimaSeniorinnen.
De 83-jarige hartpatiënt Marie-Eve Volkoff is een van de vier vrouwen die haar medisch dossier heeft aangeleverd om aan te tonen dat haar leven in gevaar is door de grotere kans op hittegolven. "Ik ben bang om dood te gaan":
Eerder vingen de vrouwen bot bij de Zwitserse rechtbank. In het vonnis stelden de hoogste Zwitserse rechters dat er momenteel nog geen sprake is van de gevreesde 1,5 graden opwarming en dat er wereldwijd afspraken zijn gemaakt om dat te voorkomen. Mocht de temperatuur toch meer stijgen, dan zullen de gevolgen pas op lange termijn merkbaar zijn. En omdat de oudere vrouwen dan niet meer leven, kunnen hun mensenrechten niet geschonden worden, aldus de rechters.
'Geen belachelijke zaak'
Na de afwijzing in eigen land stapten de Zwitserse vrouwen naar het Hof in Straatsburg. Dat wijst meer dan 90 procent van de zaken af. Dat het Hof de zaak gaat behandelen is dus bijzonder. "Daarmee zeggen ze in ieder geval dat het geen belachelijke zaak is", aldus jurist Laura Burgers, die promoveerde op klimaatrechtszaken.
Mocht het Hof in een uitspraak een direct verband leggen tussen klimaatverandering en mensenrechten, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de honderden andere klimaatzaken die momenteel gevoerd worden. "Die zaken zijn op de eerste plaats een reactie op het grote falen van overheden om een goed antwoord te formuleren op de klimaatcrisis", zegt Burgers. "Wat je ziet gebeuren is dat er een besef neerdaalt: dit klimaat gaat uiteindelijk onze mensenrechten nadelig beïnvloeden. En daarmee zeggen we eigenlijk: het klimaat is een mensenrechtenkwestie."
Naast de zaak van de KlimaSeniorinnen gaat het Hof ook de zaak behandelen van een groep Portugese jongeren die vinden dat hun mensenrechten worden geschonden omdat onder meer de lidstaten van de EU te weinig doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Wanneer de zaken worden behandeld, kan het Hof nog niet zeggen. Doorgaans kan een uitspraak jaren duren. Vanwege de hoge leeftijd van de betrokkenen zal het Hof de zaak van de KlimaSeniorinnen met prioriteit behandelen.
