Bevrijdingsdag in coronatijd: vrijheid vieren, maar wel beperkt

Bevrijdingsdag: een feestdag waarop Nederland het einde van de Tweede Wereldoorlog herdenkt, dit jaar 76 jaar geleden. En een dag waarop we stilstaan bij vrijheid, democratie en mensenrechten. Wel was de 5 mei-viering dit jaar voor de tweede keer op rij beperkt, vanwege de coronamaatregelen.

Het belang van vrijheid en verdraagzaamheid werd bij de Nationale Herdenking ook al aangestipt, in een toespraak van komiek en presentator André van Duin. Hij zei dat vrijheid voor hem onder meer betekent dat iedereen in Nederland zichzelf mag zijn. De reacties op de lezing van Van Duin zijn ook vandaag nog lovend.

"Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Je mag hier doen en laten wat je wil en zijn wie je bent", klonk het bij het Homomonument in Amsterdam:

Die vrijheid moest vandaag dus wel op een andere manier worden gevierd dan normaal. Er waren geen Bevrijdingsfestivals, geen helikopters met alle vrijheidsambassadeurs, geen grote fysieke festiviteiten.

Wel was er een 5 mei-lezing van de Duitse bondskanselier Merkel, via een live-verbinding vanuit Berlijn. Zij ging niet alleen in op de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog, maar benoemde ook het ongemak van het vieren van vrijheid in een tijd van vrijheidsbeperkende maatregelen.

"Hoe verschillend de uitgangssituatie en de gevolgen natuurlijk ook zijn: het thema vrijheid kan vandaag, in het jaar 2021, niet worden behandeld zonder eraan te denken dat door de coronapandemie onze fundamentele vrijheden voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog worden ingeperkt, in een mate die wij ons voor de pandemie niet konden voorstellen."

'Vrijheid in verantwoordelijkheid'

Na de toespraak vroeg een student naar Merkels visie op dit thema, met het oog op haar DDR-verleden. De Duitse bondskanselier is opgegroeid in het communistische Oost-Duitsland, dat zij een paar jaar geleden een "onrechtsstaat" noemde. Hoe is het voor Merkel, wilde de student weten, om "noodgedwongen andere mensen vrijheidsbeperkingen op te leggen?"

De bondskanselier was daar duidelijk over: "Helemaal niet goed. Ik heb in 1989, na de val van de Berlijnse Muur, in vrijheid geleefd. En nu beperk ik als bondskanselier de vrijheid van mensen. Natuurlijk op democratische wijze en samen met anderen, maar we zijn ons er wel bewust van."

Volgens Merkel draait vrijheid er echter niet alleen om dat je zelf dingen kunt doen, maar gaat het ook om vrijheid "met een blik op onze medemens". Ze sprak van "vrijheid in verantwoordelijkheid", in het licht van "de door een virus veroorzaakte bedreiging van de gezondheid en het leven".

Kijk hieronder terug wat Merkel antwoordde op de vraag van de student over vrijheid:

Op meerdere plekken in Nederland werd vandaag gedemonstreerd voor vrijheid en tegen de coronamaatregelen. Onder meer in Den Haag kwamen een paar honderd mensen af op een protest van de actiegroepen Nederland in Opstand en Viruswaarheid.

Ook in Amsterdam kwamen tientallen demonstranten samen, naar eigen zeggen "om te herdenken hoe het was om in vrijheid te leven". Later was op de Dam nog een vrijheidsmanifestatie van de beweging Vrij en Sociaal Nederland, die meedeed aan de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen maar geen zetel haalde.

Demissionair staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken noemde de demonstraties eerder vandaag ongepast. "Natuurlijk is het zo dat als gevolg van het coronavirus er maatregelen genomen moeten worden waardoor mensen enigszins in hun vrijheid worden ingeperkt", zei hij in Goedemorgen Nederland. "Maar dat staat in schril contrast met het totale gebrek aan vrijheid in de Tweede Wereldoorlog."

Online festivals en Vrijheidssoep

Er kon vandaag ook heel veel wél. Zo werd om middernacht in Wageningen het Bevrijdingsvuur ontstoken, traditie op 5 mei. Dat gebeurde tijdens een lichtshow op de gevel van Hotel De Wereld, waar in 1945 werd onderhandeld over de Duitse capitulatie in Nederland.

In Den Haag stak demissionair premier Rutte het Bevrijdingsvuur aan, onder muzikale begeleiding van ambassadeur van de vrijheid Davina Michelle. Ook waren er allerlei online vrijheidsvieringen en -festivals en werd op meerdere plekken in het land speciale Vrijheidsmaaltijdsoep uitgedeeld.

Bekijk de video voor een terugblik op Bevrijdingsdag 2021: