Tweede Kamer kiest voorzitter: Bosma, Bergkamp of toch weer Arib?

De Tweede Kamer kiest vanaf 10.15 uur een nieuwe voorzitter. Dat is gebruikelijk na verkiezingen. Er zijn drie kandidaten: de huidige voorzitter Khadija Arib (PvdA) en twee mensen die ruime ervaring hebben als ondervoorzitter: Vera Bergkamp (D66) en Martin Bosma (PVV).

De verschillende fracties kunnen vragen stellen aan de kandidaten over hun plannen en hoe zij het Kamervoorzitterschap willen invullen. Daarop geven de drie antwoord en vervolgens is er een schriftelijke stemming (want die is anoniem), eventueel in verschillende ronden.

De verkiezing van de Kamervoorzitter is vanaf 10.15 uur te volgen op NPO Politiek, op NOS.nl en in de NOS-app.

Als in de eerste twee ronden niemand de absolute meerderheid heeft behaald, valt in de derde ronde de kandidaat met de minste stemmen af. De algemene verwachting is dat van de drie kandidaten Bosma het minst kansrijk is, ondanks de grote waardering voor hem als ondervoorzitter. Veel Kamerleden willen geen PVV'er als 'gezicht' van de Tweede Kamer. Het zal dus waarschijnlijk vooral gaan tussen Arib en Bergkamp.

Hoelang de verkiezing gaat duren is niet duidelijk. Er wordt net zo lang gestemd tot een van de kandidaten een duidelijke meerderheid heeft. En dat kan heel lang duren. Dat bleek bijvoorbeeld toen Khadija Arib voor het eerst voorzitter werd in 2016. Daar ging acht uur overheen.

Khadija Arib (PvdA)

Arib zit, met een kleine onderbreking, al sinds 1998 in de Kamer. Sinds 2016 is zij Kamervoorzitter. Ze nam de functie toen tussentijds over van VVD'er Anouchka van Miltenburg. In 2017 werd ze herkozen, zonder tegenkandidaten. Daarvoor was Arib al ondervoorzitter.

In haar sollicitatiebrief benadrukt Arib haar lange ervaring. Ze is bij veel mensen populair, maar sommigen verwijten haar starheid in de discussie over de verhuizing van de Kamer. Arib staat als Kamervoorzitter aan het hoofd van het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, dat zich tegen een tijdelijke verhuizing van de Tweede Kamer keerde. Die staat gepland voor later dit jaar; het Kamergebouw wordt dan gerenoveerd. De voorstanders van de verhuizing voelden zich door die houding van Arib en het presidium gedwarsboomd.

Vera Bergkamp (D66)

Bergkamp is sinds 2012 Kamerlid. Ze voerde onder meer het woord over zorg, het reguleren van de wietteelt en meerouderschap.

Ze omschrijft zichzelf als een verbindend leider, die meer aandacht wil voor zorgvuldige wetgeving. Voor ze in de Kamer kwam, was ze voorzitter van het COC, de organisatie die opkomt voor de rechten van lhbti'ers.

Martin Bosma (PVV)

Ook Bosma zit al lang in de Kamer: sinds 2006. Hij heeft onder meer het woord gevoerd over Binnenlandse Zaken en staat onder meer bekend om zijn bloemrijke kritiek op de publieke omroep. Eerder werkte hij als journalist.

In zijn sollicitatiebrief schrijft Bosma dat de Kamer "dramatisch aan invloed en relevantie heeft ingeboet en dat de tegenmacht van de Kamer moet worden hersteld".

De benoeming van de voorzitter is een vrije keuze van Kamerleden, al speelt partijpolitiek altijd wel een rol. Tot 2002 spraken de fracties voor een groot deel achter de schermen af hoe de verkiezing zou verlopen. Maar dat jaar presenteerde VVD'er Frans Weisglas zich als tegenkandidaat van zijn partijgenoot Annemarie Jorritsma - recent nog in beeld als verkenner. Zij was toen de kandidaat van de fractie. Weisglas won de stemming toch, en sindsdien wordt de procedure meer gezien als een 'echte' verkiezing.

Voorzitterschap en formatie

Het Kamervoorzitterschap kwam gisteren in dat licht aan de orde in het Kamerdebat over de formatie. PVV-leider Wilders vermoedt "koehandel", zoals hij het noemde. Hij ziet een verband tussen het voorzitterschap en de formatiegesprekken, waarin moet worden gewerkt aan herstel van vertrouwen in de VVD.

Wilders wilde weten of D66 de afgelopen dagen met de VVD over het Kamervoorzitterschap heeft gesproken. D66-leider Kaag antwoordde dat ze maandag met VVD-voorman Rutte over een aantal dingen heeft gepraat en dat ze toen ook heeft gemeld dat D66 waarschijnlijk iemand kandidaat zou stellen voor het voorzitterschap.

Ze zei Rutte niet om steun voor Bergkamp gevraagd te hebben en dat Rutte die ook niet heeft uitgesproken. "Ik zie dit als een vrije kwestie; wij weten niet wie voor onze kandidaat gaat stemmen", voegde de D66-leider eraan toe. Volgens Wilders "stinkt" de kwestie en beïnvloedt Kaag de procedure. Rutte bevestigde de woorden van Kaag en maakte zich, net als Kaag, boos over de verdachtmaking.

Kijk hier het moment terug:

Informateur Herman Tjeenk Willink heeft aangekondigd pas aan het werk te gaan als er een nieuwe Kamervoorzitter is, omdat hij de verkiezing niet wil verstoren. Dat betekent dat hij vandaag nog geen gesprekken voert.

"Aan het eind van de middag hoop ik duidelijk te kunnen maken hoe ik het ga aanpakken", zei hij gisteravond na zijn gesprek met tijdelijk Kamervoorzitter Arib.