Hoe voorkom je overvolle parken? 'Beter meeveren dan streng controleren'

• Ivo Landman

  redacteur Online

Het waren festivaltaferelen. Harde muziek, een enorme menigte en hopen zwerfafval in het Amsterdamse Vondelpark, en ook in parken in Utrecht, Tilburg, Nijmegen, Maastricht en Groningen was het zo druk dat de politie ingreep, gisteren. De gemeenten zitten met een dilemma: hoe kun je de coronaregels handhaven en tegelijk mensen de kans geven om van het lenteweer te genieten?

In Amsterdam liep het uit op een confrontatie met twee aanhoudingen en een gewonde. In de andere steden verliepen de ontruimingen gemoedelijk en vertrokken mensen nadat ze door de politie waren gemaand het park te verlaten.

Het ging ook veelal niet om mensen die moedwillig de coronaregels wilden overtreden, zegt een bewoner die zag hoe het Tilburgse Spoorpark werd ontruimd. "Mensen zien wel dat het druk is, maar ze willen toch even met een wijntje in de zon zitten."

In Amsterdam was niet iedereen blij met de drukte in het Vondelpark:

Dat is goed verklaarbaar, zegt Rick van Baaren, hoogleraar gedragsbeïnvloeding aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij zag zelf hoe honderden mensen gisteren Kronenburg Park moesten verlaten toen het daar te vol werd.

"Het zijn veelal jonge mensen die na een lange psychologische winter de lente in hun hoofd hebben. Je hebt dat heel lang moeten onderdrukken en er wordt een stuwmeer opgebouwd. De laatste loodjes wegen het zwaarst en dat ziet het kabinet ook. Daarom ging het in de laatste persconferentie niet alleen over de medische kant, maar ook over het perspectief dat mensen nodig hebben. Dit zijn niet alleen maar een paar mooie dagen. Iedereen snakt naar een nieuw begin, en wat symboliseert dat duidelijker dan mooi lenteweer?"

Alleen is het voor mensen, zeker in grote groepen, moeilijker om zich onder die omstandigheden aan de regels te blijven houden, zegt Van Baaren. "Als je de deur een beetje openzet, dan gaan ze allemaal, denk aan de val van de Berlijnse Muur. Er ontstaat ook iets in zo'n park, iets collectiefs. De persoonlijke moraliteit wordt iets minder duidelijk. Mensen in groepen kunnen gekke dingen doen."

Stress en onvrede

Om de afstandsregels toch te handhaven is het daarom een beetje koorddansen voor de autoriteiten. Hard ingrijpen zoals gisteren in het Vondelpark kan averechts uitpakken, zegt Van Baaren. "Dat heeft een negatief psychologisch effect. Dan krijg je meer stress en onvrede en brokkelt je draagvlak af."

In deze situatie is volgens hem het beter om mee te veren, te kanaliseren en te controleren, maar zonder heel streng te handhaven. Bijvoorbeeld door met meer toezicht in de parken ervoor te zorgen dat het niet te druk wordt, of door de terrassen weer te openen - iets waartoe Koninklijke Horeca Nederland en verschillende burgemeesters oproepen. Maar de hoogleraar draagt zelf geen oplossingen aan. "Er zijn veel slimme mensen met ideeën, maak daar gebruik van zodat je geen opties vergeet."

Verschillende gemeenten zijn in overleg met politie en parkbesturen hoe ze de situatie beter in de hand kunnen houden, al ziet het ernaar uit dat het weer een beetje meehelpt: de temperaturen gaan wat dalen de komende dagen.

Na een sixpackje

Sophie Peters, parkmanager van het Tilburgse Spoorpark zag het gisteren in de loop van de dag misgaan. "De hele dag hielden de meeste mensen zich netjes aan de regels. Je zag echt dat ze de afstand bewaarden. Maar er zijn altijd mensen die het na een sixpackje niet zo nauw meer nemen met de regels. In de loop van de middag werd het te druk en te gezellig, waardoor de anderhalve meter aanhouden steeds lastiger werd."

De handhaving is een taak van de gemeente, maar Peters hoopt ook dat mensen hun eigen verantwoordelijkheid nemen. "We zijn blij als het park goed gebruikt wordt, maar die gezelligheid is nu wel gelimiteerd. En mensen begrijpen dat ook, dat zag je bij de ontruiming. Iedereen snapte de situatie en het is goed verlopen."