Wat kunnen de nieuwe partijen VOLT, BIJ1 en Code Oranje nog toevoegen?

• Anke Truijen

  politiek verslaggever

Een recordaantal van 37 partijen doet in maart mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. En sommigen staan volgens peilingen op het randje van de kiesdrempel, zoals Code Oranje, VOLT en BIJ1. Partijen die voor het eerst meedoen aan de nationale verkiezingen en uitzicht hebben op één of twee zetels. Maar voegen ze ook iets nieuws toe?

Volgens Laurens Dassen, lijsttrekker van VOLT Nederland, is er behoefte aan een nieuwe generatie in de politiek, die afrekent met het wij/zij-denken en kortetermijnbeleid. VOLT richt zich op Europese oplossingen voor klimaat, digitalisering en veiligheid. Dassen denkt vanuit de Tweede Kamer dan ook verschil te kunnen maken. "Dat ik dan samen met Nilüfer Gündogan (de nummer twee van Volt, red.) naar de interruptiemicrofoon loop en de ministers vraag: waar is de Europese oplossing? Hoe kunnen we beter samenwerken?"

VOLT is een pan-Europese partij en inmiddels in elk EU-land actief. Volgens Dassen is het hard nodig dat Nederland meer kijkt naar de Europese belangen. "Vaak wordt er in de Kamer een tegenstelling gecreëerd, tussen Nederland en Europa. Maar het Nederlandse belang is vaak hetzelfde is als het Europese belang."

De voormalig PVV'er Richard de Mos hoopt met zijn nieuwe partij Code Oranje de kamer in te komen. Code Oranje staat voor ombudspolitiek: meer inspraak voor de burger. De Mos: "Het zijn lokale problemen die landelijk worden veroorzaakt. Zoals een korting op gemeentefondsen, waardoor er wordt bezuinigd op afvalbeleid en voorzieningen."

Code Oranje wil ook aan de slag met (oude) ideeën van D66, zoals een bindend referendum en een gekozen burgemeester. "Dat zijn allemaal dingen die met wetsvoorstellen in de Kamer geregeld moeten worden. Het zijn D66-kroonjuwelen die ze hebben begraven en nooit meer hebben opgepoetst", zegt de Mos. "Het wordt nu tijd dat het daadwerkelijk gebeurt."

Maar er loopt ook nog een rechtszaak tegen De Mos, waarvoor hij in 2019 moest opstappen als locoburgemeester en wethouder in Den Haag. Het Openbaar Ministerie verdenkt hem onder meer van deelname aan criminele organisaties en corruptie. Niet bepaald een droomstart voor de lijsttrekker en zijn nieuwe partij? De Mos zegt onschuldig te zijn. "Er zullen mensen zijn die denken: is die man wel te vertrouwen? Maar er zullen ook mensen zijn die denken: die man is honderd procent te vertrouwen."

BIJ1-lijsttrekker Sylvana Simons hoopt met een radicaal links programma de Kamer in te komen. "Elke Nederlander die begrijpt dat het huidige systeem voor uitbuiting en uitsluiting staat, is welkom bij BIJ1. We willen antiracisme een prominente plek geven."

Maar voegt BIJ1 iets nieuws toe aan gevestigde partijen zoals bijvoorbeeld DENK? "Wij staan voor een politiek die antiracisme altijd in overweging neemt. Niet één keer per jaar tijdens een antiracismedebat. En niet naar aanleiding van zogenaamde incidenten, want het zíjn geen incidenten." Daarnaast benadrukt ze dat DENK en andere linkse partijen geen concurrenten zijn van BIJ1. "Ik zie een groot ideologisch verschil met deze partijen. Maar tegelijkertijd zijn we partners die strijden voor dezelfde belangen."

"Het gaat om de knikkers, de macht"

Politicoloog Joost van Spanje doet onderzoek naar de opkomst van nieuwe politieke partijen. Hij constateert dat "verreweg de meeste nieuwe partijen" het niet redden. "Sinds 1948 heeft 90 procent van de nieuwe partijen geen zetel gehaald." Succesvolle voorbeelden zijn er wel, zoals PVV, DENK, 50Plus en Forum voor Democratie.

Code Oranje, BIJ1 en VOLT hebben bij andere verkiezingen, de Europese en gemeenteraadsverkiezingen goed gescoord. Garantie voor nationaal succes, betekent dit allerminst. "Bij andersoortige verkiezingen stemmen mensen vaak met hun hart, dan willen ze een signaal afgeven aan de politiek. En bij Tweede Kamerverkiezingen gaat het toch vaak om de knikkers, de macht. Wie wordt de premier, wie gaan een regering vormen?"