Dagenlange protesten tegen anti-abortuswet in Polen
In Polen zijn gisteren opnieuw demonstraties geweest in Warschau, Gdansk en andere steden. Het was de derde avond van grootschalige protesten, nadat in het land bijna een volledig abortusverbod van kracht is geworden. Polen heeft nu een van de meest beperkende abortuswetten van Europa.
De enige uitzonderingen waarbij nu een abortus toegestaan is zijn situaties waarin de moeder in levensgevaar is, of als de zwangerschap het resultaat is van verkrachting of incest. Woensdag is de wet ingegaan, en sindsdien is het in tientallen steden onrustig.
"Het conservatieve beleid van regeringspartij PiS en de invloed van de katholieke kerk liggen hieraan ten grondslag", zegt correspondent Judith van de Hulsbeek. Sinds die partij in 2015 aan de macht kwam is Polen een stuk conservatiever geworden. Daardoor was het al steeds lastiger voor Poolse vrouwen om een abortus te krijgen. Niet direct door wetgeving, maar door artsen die dit al weigerden. Sindsdien is het aantal hulpverzoeken voor abortussen in het buitenland, waaronder Nederland, toegenomen.
Want een groot deel van de bevolking staat niet achter deze conservatieve wind. Dat bleek afgelopen juli bij de jongste presidentsverkiezingen. President Duda won nipt, zijn liberale tegenstander Rafal Trzaskowski zat hem op de hielen. Uit eerdere enquêtes blijkt dat maar 10 tot 15 procent het eens is met de aanscherping van de abortuswet. Ongeveer de helft van de Polen wil dat de wet ongewijzigd blijft, 30 tot 40 procent wil juist dat de wet liberaler wordt. Trzaskowski, de burgemeester van Warschau, was de hoop van het progressieve deel van Polen dat nu opnieuw de straat op gaat tegen het huidige regeringsbeleid.
"Ik wil dat we onze basisrechten hebben, het recht om te beslissen over ons lichaam", zei een demonstrant eerder deze week:
De demonstraties begonnen als pro-abortusdemonstraties, en worden aangevoerd door een vastberaden groep vrouwen. "Maar deze demonstraties gaan niet alleen over abortus. Dit gaat over de PiS en de invloed van die katholieke kerk. Daar verzetten deze demonstranten zich tegen", zegt Van de Hulsbeek. "Je ziet dat ook boeren en taxichauffeurs de protesten bijvoorbeeld steunen."
Ongevoelig voor druk
In oktober, toen de anti-abortuswet werd aangekondigd, gingen demonstranten ook al massaal de straat op. Toen was er sprake van de grootste demonstraties sinds de val van het communisme. Sindsdien is de publieke woede iets afgenomen. Betogers hoopten dat de regering, net als bij eerdere demonstraties, gehoor zou geven aan hun protest.
"In 2016 zijn er soortgelijke protesten geweest", zegt Van de Hulsbeek. "Destijds hebben ze de wet tegen kunnen houden." Toen is het plan met een grote meerderheid in het parlement verworpen. "Maar nu is hetzelfde beleid via een andere weg toch doorgevoerd."
Deze keer lijkt de regering nog niet onder de indruk van de grootschalige demonstraties. PiS dreigt met hard ingrijpen, en de volgende parlementsverkiezingen zijn pas in 2023; voorlopig zit de partij nog stevig in het zadel.
