Geuzenpenning dit jaar voor onverzettelijke Poolse opperrechter

De Geuzenpenning wordt dit jaar toegekend aan de voormalig voorzitter van het Poolse hooggerechtshof, Malgorzata Gersdorf. Volgens de stichting Geuzenpenning bleef Gersdorf zich onverzettelijk inzetten voor de onafhankelijke rechtspraak in Polen. De onderscheiding wordt jaarlijks toegekend aan mensen of organisaties die zich inzetten voor de mensenrechten.

De Poolse rechtsstaat staat al jaren onder zware druk en repressie van regeringspartij PiS, ondanks grote internationale kritiek, constateert de stichting. "Sinds de verkiezingsoverwinning probeert de PiS de rechterlijke macht volledig onder haar controle te krijgen." Maar er is ook binnenlands verzet en Gersdorf is "hét boegbeeld in deze strijd".

Voormalig president van de Hoge Raad in Nederland, Geert Corstens, mag de penning uitreiken. "Een heel goeie keuze in een tijd waarin de democratische rechtstaat minder vanzelfsprekend is dan wij eerder dachten, ook in Nederland", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Treitercampagne

Van 2014 tot haar pensioen in 2020 heeft ze zich voortdurend moedig opgesteld, schrijft de stichting. Zo weerstond ze een "ongekende laster-, treiter- en intimidatiecampagne" van de rechts-conservatieve PiS-partij en verzette ze zich tegen de plotselinge verlaging van de pensioenleeftijd.

"Als een regering de pensioenleeftijd verlaagt, dan stuur je een aantal oudere, vaak voor de regering lastige rechters, naar huis en je gaat je eigen vrienden daar neerzetten", legt Corstens uit. Op de dag dat ze geacht werd te stoppen, kwam ze toch naar haar werk, gesteund door duizenden sympathisanten, van wie ze witte rozen kreeg.

De Europese Commissie kwam tegen de vervroegde pensionering in verzet en spande een zaak aan voor het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. De rechtszaak werd gewonnen en het werd de Poolse regering verboden om zittende rechters vervroegd met pensioen te sturen. Gersdorf maakte haar termijn daarna af en in april vorig jaar ging ze volgens de oorspronkelijke wettelijke termijn met pensioen.

Onverzettelijk

"Ook al is haar plaats nu ingevuld door een andere rechter, haar onverzettelijkheid is een hart onder de riem van mensen die vinden dat het de verkeerde kant op gaat in Polen en het is een steun voor de oppositie", zegt Geert Corstens. "Door de uitreiking van de penning wordt er opnieuw aandacht gevraagd voor het probleem van de ondermijning van de onafhankelijkheid van rechters in Polen."

Door het coronavirus wordt de penning niet uitgereikt op 13 maart dit jaar, maar een jaar later. Wel houdt Gersdorf komende 13 maart een toespraak. De stichting is nog in overleg of er volgend jaar twee penningen tegelijk worden uitgereikt of dat Gersdorf de enige is die dan de Geuzenpenning in ontvangst mag nemen.