OM verdenkt twee mannen van rechts-extremistische terreurplannen

Twee jonge mannen uit Amsterdam en Zwijndrecht worden er door het Openbaar Ministerie van verdacht lid te zijn van de terroristische organisatie The Base. Dat is een rechts-extremistische organisatie die volgens justitie als doel heeft de rechtsstaat in te laten storten, een rassenoorlog uit te lokken en een witte etnostaat te creëren. Het zijn volgens justitie kenmerken van het 'extreemrechtse accelerationisme'.

De man (20) uit Amsterdam zou ook een aanslag op demissionair premier Rutte hebben willen laten plegen. De twee zijn in oktober al aangehouden, maar verschenen vandaag voor het eerst voor de rechter. De rechtbank in Rotterdam gaat mee in het verzoek van het OM om de mannen nog langer vast te houden.

Advocaat Baris Kizilocak van Fabio I. (19) uit Zwijndrecht weerspreekt de beschuldiging dat zijn cliënt leider is van een Nederlandse cel van deze oorspronkelijk Amerikaanse organisatie. Hij zou slechts kort verbonden zijn geweest aan The Base.

Bovendien is er volgens Kizilocak geen enkele reden aan te nemen dat The Base de gevaarlijke beweging is die het OM suggereert. "Er zijn geen bewijzen van ontvoeringen of martelingen."

Er is bij de veiligheidsdiensten sinds de aanslag op twee moskeeën in Christchurch (Nieuw-Zeeland) extra aandacht voor de ontwikkeling van rechts-extremisme in Nederland. In de laatste dreigingsanalyse over Nederland schreef de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) voor het eerst dat een aanslag uit rechts-extremistische hoek in Nederland denkbaar is.

Rassenoorlog

Terreurexpert en hoogleraar Beatrice De Graaf noemt deze zaak zeer interessant. Ook zij neemt waar dat er online in een versneld tempo rechts-extremistische, antisemitische, anti-overheid- en ordeverstorende sympathieën worden gedeeld.

Ook zij ziet daarin een gevaar. "Jongeren weten elkaar heel makkelijk te vinden. Organisaties die erop uit zijn de maatschappij te verstoren maken daar misbruik van", zegt ze. "En jongeren kunnen heel snel aan die online haat verslaafd raken."

Nieuwsuur keek mee met gesprekken van de twee verdachten in neonazistische chatgroepen:

De Graaf publiceert binnenkort haar boek waarin ze verschillende terrorismeveroordeelden heeft geïnterviewd. Veel jihadisten, maar ook de rechts-extremisten die werden veroordeeld voor een terroristische aanslag op een moskee in Enschede in 2016.

Zij ziet een verschil tussen deze mannen en de mensen die zich momenteel online begeven in rechts-extremistische chatgroepen. "Het gaat inmiddels opvallend vaak om goed opgeleide jongeren, vaak heel jong nog, die heel snel radicaliseren in hun gedachtengoed. Ze communiceren ook met mensen over de hele wereld."

Teleurstelling over QAnon

Een van de actuele gevaren die ze nu ziet is de 'beweging van Q naar JQ'. Dat wil zeggen dat aanhangers van de QAnon-complotbeweging mogelijk overstappen naar antisemitische en neonazi-organisaties, voor wie de 'JQ', de 'Jewish Question' de kern van hun ideologie is.

"Veel QAnon-aanhangers zijn teleurgesteld en zelfs radeloos dat de "storm" niet is gekomen, en dat Trump in de VS geen machtsgreep heeft gepleegd", legt ze uit. Hardcore rechts-extremistische en antisemitische groepen proberen die aanhangers nu naar zich toe te trekken, ook in Nederland.

Opvallend jonge mensen

Willem Wagenaar van de Anne Frank Stichting doet al jaren onderzoek naar de ontwikkeling van rechts-extremisme in Nederland. Hij is net als de NCTV en Beatrice de Graaf gealarmeerd door de online radicalisering van jonge mensen. Ook hij volgt de zaak met de twee opgepakte Nederlanders nauwlettend.

Hij ziet in chatgroepen jongeren in de leeftijd van 15 tot 20 jaar. "Ze hebben ongelooflijk snel steeds radicalere praat. Dat is heel heftig om te lezen", zegt Wagenaar. Hij ziet dat ze zich heel snel heel antisemitisch uiten.

De onderzoeker noemt het zorgwekkend dat ze openlijk, met mensen die ze helemaal niet kennen, bespreken dat ze wapens nodig hebben: "Ze vertellen elkaar ook zonder schroom dat ze wapens aan het verkrijgen zijn en hoe ze dat doen. Ze denken er niet eens over na of iedereen in de groep wel betrouwbaar is."

Volgens Wagenaar komen de jongeren uit heel Nederland: van Noordoost-Groningen tot Terneuzen en Maastricht. Het zijn allemaal eenlingen. "Ze kennen elkaar helemaal niet, maar vertrouwen elkaar volkomen. Dat heb ik nog nooit eerder gezien. Een deel van hun aanwas is actief geweest bij The Base, waarna ze een eigen gemeenschap beginnen."

De veiligheidsdiensten zijn sinds de aanslag in Christchurch heel alert op dit soort types, constateert Wagenaar. Er is geen enkele tolerantie voor wapenbezit bij radicalen. Het is inmiddels ook makkelijker geworden om al sneller in te grijpen. Door veranderde wetgeving zijn voorbereidende handelingen ook al strafbaar. Daardoor kan er sneller worden ingegrepen.