60-plusser met medisch probleem heeft geen 'prikvoorrang' meer, deskundigen verbaasd

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Als je kijkt naar de Nederlandse vaccinatiestrategie zie je dat de groep '60-plusser met medische indicatie', die eerst helemaal vooraan stond in het vaccinatieschema, niet meer bestaat. De mensen uit die groep zijn verdeeld onder andere groepen, zoals '60-plusser en thuiswonend'. Het zijn groepen die in het tweede kwartaal pas worden gevaccineerd. Meerdere deskundigen roepen op om weer onderscheid te maken en deze groep met medische problemen eerder te vaccineren, maar volgens anderen is er juist goed nagedacht over deze strategie.

"De 60 tot 75 jaar oude mensen met medische indicatie zijn juist de mensen die in het ziekenhuis of op de IC belanden als ze corona krijgen", zegt epidemioloog Alma Tostmann. "Deze groep moet een hogere prioriteit hebben in het schema."

Vandaag is het vaccineren begonnen. De eerste weken worden onder meer het personeel van verpleeghuizen en mensen die werken in de acute zorg gevaccineerd. Later zijn de thuiswonenden van 60 tot en met 75 jaar aan de beurt.

Zoals te zien in het schema zijn 60-plussers met medische indicatie ondergebracht in andere groepen die in het tweede kwartaal worden gevaccineerd:

"Ik ben 61 en behoor tot een risicogroep door mijn astma", zegt Marja de Wever, die eerder op de NOS-Facebookpagina reageerde. "Deze groep wordt nergens apart genoemd, terwijl corona voor mij een fatale afloop kan hebben. Nu behoor ik tot de groep thuiswonenden en word ik later gevaccineerd bij een GGD. Dat kan toch niet? Ik wil eindelijk weer mijn leven oppakken."

Gezondheidseconoom Maarten Postma van de Rijksuniversiteit Groningen wil dat er voor de kwetsbare ouderen een uitzondering wordt gemaakt. Hij reageert verbaasd: "Het is toch vreemd dat ik, als 60-jarige zonder medische indicatie, op hetzelfde moment wordt gevaccineerd als een 70-jarige met medische problemen. Dat klopt niet helemaal. Weet je zeker dat het geen vergissing is?"

De Britten pakken het logischer aan, zegt Postma, die ook lid is van de Britse Gezondheidsraad. Daar worden het zorgpersoneel en de ouderen eerst gevaccineerd, gevolgd door 16 tot 64-jarigen met een medische indicatie.

Ook andere epidemiologen vragen zich af of deze keuze niet gewoon een vergissing is. Maar dat is niet zo, zegt Christian Hoebe, hoogleraar infectieziektebestrijding aan de Universiteit Maastricht en lid van het Outbreak Management Team én de Gezondheidsraad. Het werkelijke risico bij corona is namelijk meer afhankelijk van leeftijd dan van bestaande medische klachten.

"Als jij een medische indicatie hebt, heb je ongeveer twee of drie keer zoveel kans om ernstig ziek te worden of te overlijden door corona. Als je 90 jaar bent, kan dat 15 keer zo veel worden", zegt Hoebe. "Leeftijd is dus de grootste risicofactor."

Ook het ministerie van Volksgezondheid geeft een soortgelijke uitleg. "Mensen van 60+ lopen sowieso al - los van de vraag of er sprake is van onderliggend lijden - een hoger risico. Vandaar dat ervoor is gekozen in deze groep dit onderscheid los te laten. In de groep 18-60 is dit onderscheid wel relevant."

Dat er geen rekening wordt gehouden met de medische indicatie bij ouderen is dus niet erg, zegt Hoebe. Maar dat de groep 18 tot en met 60 jaar met medische indicatie nu voor de ouderen aan de beurt is bij de vaccinaties, is wel kwalijk, zegt hij. "Dat iemand van 19 jaar met medische problemen nu eerder een vaccin kan krijgen dan iemand van 75 met medische problemen, is nooit de bedoeling geweest."

Vanaf 100 jaar naar beneden

Daarom is het belangrijk dat ouderen meteen gevaccineerd worden, gaat Hoebe verder. Dat adviseerde de Gezondheidsraad gisteren ook al. "Eigenlijk moeten we vanaf 100 jaar naar beneden gaan werken." Maar dat gaat niet gebeuren, laat het ministerie weten.

De keuze om alle ouderen later te vaccineren heeft namelijk te maken met de logistiek. De groep 18 tot 60-jarigen met een medische indicatie wordt ingeënt met het vaccin van farmaceut AstraZeneca. Voor ouderen wordt gewacht op voldoende leveringen van het Pfizer- en Moderna-vaccin, die mogelijk effectiever zijn bij ouderen.

Uiteindelijk is het vooral belangrijk dat er zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen worden gevaccineerd. Postma: "Er wordt gezegd dat in kwartaal drie waarschijnlijk iedereen is gevaccineerd. Dat is fantastisch, die planning. Dus als het gaat om een week eerder of later voor de 60-plussers is dat misschien niet relevant", zegt de hoogleraar. "Maar daarnaast blijft het wel een feit dat iedere dag uitstel levens kost."