Verrassing uit brexitdeal: VK stopt met uitwisselingsprogramma Erasmus+

In de brexitdeal zat voor onderwijsinstellingen en studenten een verrassing: het Verenigd Koninkrijk doet niet meer mee met het programma Erasmus+. Daarmee kunnen Nederlandse studenten en docenten op uitwisseling in het buitenland, maar het Europese programma gaat verder zonder het VK. Het collegegeld in het VK stijgt voor Europeanen met duizenden ponden per jaar, waardoor mogelijk meer internationale studenten in Nederland gaan studeren.

Universiteiten, hogescholen en mbo-opleidingen zijn verrast omdat de Britse regering volgens Martin Paul, voorzitter van het college van bestuur van Universiteit Maastricht (UM), eerder liet doorschemeren mee te blijven doen: "En dat er ten minste een langere overgangsperiode zou zijn. Als ze dat over kabeljauw kunnen afspreken, moet dat ook over studenten mogelijk zijn."

Paul zegt de beslissing te betreuren: "Het VK heeft prachtige universiteiten, de top van Europa. Onze studenten studeren daar graag." Zijn Britse collega's waren volgens Paul even verrast als hij. "Het VK denkt na over een nieuw programma, maar zoals het er nu uitziet, zal dat eenzijdig zijn. Het heeft als doel hun studenten te sturen, maar geen te ontvangen. De samenleving daar wordt meer anti-Europa, en meer global Britain. Dit past daar helaas bij."

Meestal werden er zo'n 180 Britse en 180 Nederlandse studenten 'uitgewisseld' tussen de Universiteit Maastricht en Britse universiteiten. Dit jaar was dat door corona wat minder.

Ineke Sluiter, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), noemt de beslissing onhandig en omslachtig, maar denkt dat het uiteindelijk wel goed komt. "Het is wel ontzettend jammer dat geld en moeite dat naar onderzoek had kunnen gaan, nu naar logistiek gaat. Zonde."

Hele studie

Naast het stoppen met het Erasmusprogramma, heeft brexit ook gevolgen voor Nederlanders die hun gehele bachelor of master in het buitenland moeten betalen: het collegegeld schiet met duizenden ponden omhoog. Binnen de EU moeten Europeanen die in een ander land studeren hetzelfde collegegeld betalen als iemand uit dat land zelf. Maar het VK is geen EU meer, dus die regel is komen te vervallen.

Romée Lind, student Liberal Arts And Sciences in Leiden, heeft daarom besloten om van haar master in het VK af te zien: "Ik wilde graag naar Engeland omdat de masters beter aansluiten bij wat ik wil doen. Het onderwijs is van hoog niveau, ik spreek de taal en het is niet ver weg." Ze moet voor haar studie bijna alles lenen, en 14.000 pond extra kan ze niet betalen. "De hoge kosten sluiten mensen uit."

Voor deze student was studeren in het Verenigd Koninkrijk een grote droom, die nu onbetaalbaar is geworden:

De kans is groot dat Nederlandse onderwijsinstellingen de komende jaren een extra toestroom van internationale studenten krijgen. Uit een enquête van afgelopen juni onder 2500 EU-studenten komt naar voren dat als het collegegeld in het VK te hoog wordt, 49 procent van de respondenten voor Nederland wil kiezen. Maastricht University zag dit jaar vanwege een naderende brexit het aantal internationale studenten al met 18 procent toenemen. Dat er in ons land in het Engels les wordt gegeven draagt bij aan de populariteit.

'Perverse prikkel'

Sluiter, van de KNAW, is daar blij mee. "Een international classroom is ook goed voor Nederlandse studenten." Maar de financiering van de universiteiten door de overheid moet op de schop, vindt ze. Nu krijgen universiteiten een overheidsbijdrage voor hun aandeel studenten op het totaal aantal studenten in ons land. Met meer studenten neemt je aandeel toe. Daarom willen universiteiten groeien. Maar ze lopen daardoor tegen problemen aan. Sluiter: "De totale overheidsbijdrage is namelijk niet meegegroeid met de groei van studenten."

Deze 'perverse prikkel' heeft er volgens Sluiter toe geleid dat universiteiten maar willen blijven groeien, zonder dat de inkomsten en de begeleiding meegroeien. "Het is aannemelijk dat er door brexit meer internationale studenten naar Nederland komen. Internationalisering is goed voor de wetenschap, maar we moeten er verstandig mee omgaan. Het moet de onderwijskwaliteit juist ten goede komen."