Oppositieleider Navalny riskeert 3,5 jaar cel bij terugkeer naar Rusland

De Russische oppositieleider Aleksej Navalny riskeert een gevangenisstraf van 3,5 jaar als hij voet op Russische bodem zet. Dat heeft de Russische Federale Dienst voor het Gevangeniswezen (FSIN) gesteld nadat Navalny geen gehoor had gegeven aan het ultimatum om zich te melden.

Om 09.00 uur had Navalny zich bij de rechtbank in Moskou moeten melden. Deze meldplicht was onderdeel van de voorwaardelijke straf die hij kreeg opgelegd in de zogeheten Yves Rocher-zaak uit 2014. Samen met zijn broer werd Navalny in 2017 veroordeeld voor het verduisteren van ongeveer 500.000 dollar van twee Russische firma's die samenwerkten met het Franse cosmeticabedrijf Yves Rocher.

De broers kregen een straf opgelegd van 3,5 jaar, die van Navalny werd opgeschort onder voorwaarde van een meldplicht. Zelf heeft Navalny altijd volgehouden dat hij onschuldig is.

Op de valreep toch gevangenisstraf

De oppositieleider hield zich tot voor kort aan de voorwaarden. Maar doordat hij in Berlijn was om te herstellen van de novitsjok-vergiftiging, was hij niet in staat zich op 12 oktober te melden.

Naar aanleiding van een artikel over het medische verloop van de vergiftiging dat in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet werd gepubliceerd, stelde de FSIN een ultimatum. Omdat Navalny daartoe fysiek toe in staat zou zijn, kreeg hij tot 29 december een laatste kans om zich in Moskou te melden, anders werd de voorwaardelijke straf omgezet in een daadwerkelijke gevangenisstraf.

Volgens de achterban van de oppositieleider is het geen toeval dat de gevangenisdienst Navalny juist nu sommeerde zich te melden. "De proeftijd van de voorlopige straf zou morgen aflopen en daarmee zou de voorwaardelijke straf niet meer kunnen worden omgezet in een gevangenisstraf", verklaart Rusland-correspondent David Jan Godfroid.

Als hij nu in Rusland aankomt, wordt Navalny gearresteerd en loopt hij de kans om voor jaren van het politieke toneel te verdwijnen. Godfroid denkt daarom dat de kans dat Navalny terugkeert naar Rusland klein is. "Na zijn vergiftiging zei hij dat hij terug zou komen naar Rusland zodra hij hersteld was, maar dit wordt hem nu moeilijk gemaakt." Navalny zou in principe naar Rusland kunnen afreizen maar daar aangekomen is de kans groot dat hij direct wordt opgesloten.

In het verleden werd Navalny al meerdere keren opgepakt. "Maar een langdurige onvoorwaardelijke gevangenisstraf kreeg hij nog niet eerder opgelegd. De vergiftiging was een heel directe manier om hem uit te schakelen en de Russische regering hoopt dat zijn achterban hem na een jarenlange gevangenisstraf of een jarenlang verblijf in het buitenland zal vergeten."

Oppositie voeren vanuit het buitenland

"Waarschijnlijk zal Navalny politiek asiel aanvragen in Duitsland. En het is ook aannemelijk dat hij dit zal krijgen, omdat hij bij terugkeer naar Rusland zal worden vervolgd." Veel van zijn oppositieprogramma doet Navalny al online. Hij maakt informatievideo's over fraude en corruptie en ook roept hij online op om te demonstreren. "Maar de oppositie in Rusland is hiermee zo goed als onthoofd. Het is niet eenvoudig om iets voor elkaar te krijgen nu hij niet fysiek in Rusland kan zijn.

Navalny reageert op Twitter en Instagram woedend op het nieuws. "De FSIN verwijst naar een artikel van Lancet, en eist dat ik de gevangenis in ga. Maar excuse me, het artikel gaat over hoe ik ben vergiftigd met novitsjok. Dat zou betekenen dat de staat daarmee officieel mijn vergiftiging erkent. Waar blijft die strafrechtzaak?"