Duizenden euro's terugbetalen om gratis boodschappen, hoe kan dat?
Een vrouw met een bijstandsuitkering moet 7000 euro terugbetalen omdat zij af en toe boodschappen kreeg van haar moeder. De anonieme vrouw stapte naar de rechter, maar die gaf de gemeente in kwestie uiteindelijk gelijk.
Op sociale media leidde de zaak tot veel onbegrip; medewerkers van de gemeente Wijdemeren worden er zelfs uitgescholden. Ook de politieke reacties liegen er niet om. Wat is er gebeurd?
De vrouw ontvangt sinds 2015 een bijstandsuitkering, blijkt uit stukken van de rechtbank. De hoogte van zo'n uitkering hangt af van iemands leeftijd, maar vooral van iemands woonsituatie. De uitkering is gekoppeld aan het minimumloon; een alleenstaande krijgt 70 procent van dat bedrag.
Om vervolgens te kijken of iemand met een uitkering wel echt recht heeft op het geld, doen gemeentes zelf actief onderzoek. Vaak laten ze dit doen door een instantie, het Inlichtingenbureau. Dat controleert of iemand bijvoorbeeld niet stiekem geld verdient. Wie niet meewerkt aan zo'n onderzoek of verkeerde informatie geeft, kan een straf krijgen. De uitkering kan dan tijdelijk worden verlaagd of zelfs stopgezet.
Samenwonen? Melden!
Daarnaast ben je als uitkeringsgerechtigde verplicht om zelf allerlei informatie door te geven aan de gemeente. Het gaat dan om alle veranderingen die invloed kunnen hebben op de uitkering. Wie gaat samenwonen en daardoor minder eigen kosten maakt, moet dat bijvoorbeeld aangeven, maar ook een erfenis moet worden gemeld. Dit heet inlichtingenplicht.
Die inlichtingenplicht speelt een belangrijke rol in de zaak van de vrouw die nu duizenden euro's moet terugbetalen. Zij kreeg een uitkering, maar had tegelijkertijd ook hoge lasten.
Brood, vlees, eieren
Daarom kreeg ze van haar moeder eens per week een tas boodschappen. Het ging volgens haar om twee broden, drie zakken sla, een doos met acht stukjes vlees, twee dozen eieren, wc-papier en koffie, zo valt te lezen in rechtbankdocumenten.
De vrouw gaf niet door dat ze de boodschappen kreeg. Daartoe was ze volgens de gemeente en de rechter wel verplicht. De gemeente had dan haar uitkering kunnen bijstellen: de vrouw kreeg via de gratis boodschappen namelijk een structurele bijdrage aan haar levensonderhoud, zo is de redenering.
Voor giften gelden vaak strenge regels. Die wisselen overigens per gemeente. Wordt de energierekening af en toe door een familielid betaald en krijg je een tas boodschappen, dan hoef je dat in de gemeente Amsterdam pas te melden als je omgerekend voor meer dan 1200 euro per jaar krijgt.
'Nogmaals naar de zaak kijken'
Terug naar de boodschappen van de vrouw uit Wijdemeren. Volgens de gemeente kreeg zij drie jaar lang structureel te veel bijstand, vanwege de gratis boodschappen. De waarde van die boodschappen komt volgens de Nibud-norm neer op ongeveer 6,41 euro per dag: in totaal dus 7039 euro. Volgens artikel 58 van de Participatiewet moet de gemeente dat geld terugvorderen.
Het hoger beroep loopt overigens nog. De gemeente Wijdemeren heeft aan het einde van de avond laten weten de zaak nog een keer onder de loep te nemen. "Wij zullen, naar aanleiding van de ontstane discussie, nogmaals naar deze zaak kijken om te bezien of wij destijds het evenwicht goed hebben weten te bewaren."
