Vrouw met bijstand krijgt boodschappen, 7000 euro teruggevorderd

Een vrouw met een bijstandsuitkering moet van de gemeente Wijdemeren (ten westen van Hilversum) ruim 7000 euro terugbetalen, omdat haar moeder af en toe boodschappen voor haar deed. Dat meldt de website schuldinfo.nl. De gemeente heeft in de zaak gelijk gekregen van de rechtbank in Utrecht.

De anonieme vrouw kreeg sinds eind 2015 een bijstandsuitkering, maar had ook te maken met hoge vaste lasten. Om haar te helpen deed haar moeder volgens een verklaring van de vrouw een keer in de week boodschappen voor hen allebei.

Inlichtingenplicht

De gemeente ontdekte dat bij een onderzoek naar aanleiding van een signaal van het Inlichtingenbureau, blijkt uit de uitspraak van de rechtbank uit oktober 2019. Begin deze maand werd de uitspraak gepubliceerd.

Het Inlichtingenbureau van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderzoekt onder meer voor gemeenten of mensen die een uitkering ontvangen daar ook recht op hebben.

De gemeente vindt dat de vrouw de zogeheten inlichtingenplicht heeft geschonden. Dat wil zeggen dat ze had moeten melden dat zij van haar moeder boodschappen ontving. Wijdemeren berekende op basis van de zogeheten Nibudnorm voor dagelijkse boodschappen, dat ze over bijna drie jaar 7039,65 euro moet terugbetalen.

De vrouw ging vergeefs bij de gemeente in beroep en stapte vervolgens naar de rechter. De rechtbank verklaarde het beroep ongegrond. Volgens de rechtbank hebben de boodschappen de vrouw een in geld uit te drukken voordeel opgeleverd dat in mindering gebracht had kunnen worden op haar uitkering, als zij had voldaan aan haar inlichtingenplicht.

Ernstige gevolgen

De gemeente is volgens de Participatiewet verplicht om het hele bedrag terug te vorderen. De website schuldinfo.nl, die juridische informatie verstrekt voor hulpverleners, zegt daarom dat de uitspraak formeel juridisch klopt, maar zet wel vraagtekens bij de gevolgen.

De gevolgen voor de betrokkene zijn volgens de website desastreus. Naast de terugvordering van ruim 7000 euro zal ook een boete zijn opgelegd van waarschijnlijk 50 procent van het teruggevorderde bedrag. Daarmee moet ze ruim 10.000 euro betalen, als straf voor de boodschappen die haar moeder gedurende drie jaar voor haar deed.

Omdat de nadelen van de terugvordering voor de vrouw onevenredig groot zijn in verhouding tot het doel ervan, zou dit in strijd kunnen zijn met de Algemene wet bestuursrecht (3:4 lid 2 Awb). Of de vrouw bij de rechter in hoger beroep is gegaan, is onbekend.

Kamerleden reageren verbaasd op de terugvordering. SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen en haar partijgenoot Peter Kwint schrijven in tweets dat de overheid is verdronken in regelzucht. PVV-leider Geert Wilders schrijft op Twitter dat de overheid "dus helemaal niets" heeft geleerd van de toeslagenaffaire.

De situatie doet ook ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins denken aan de toeslagenaffaire. "Barmhartigheid en menselijke maat moeten terug in onze wetgeving", schrijft hij op Twitter.

Volgens PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk is dit een voorbeeld van "de overheid tegen de mensen", in plaats van "de overheid voor de mensen".

Een parlementaire ondervragingscommissie kwam met een snoeihard oordeel over die uit de hand gelopen fraudejacht van de Belastingdienst. Vorige week bepaalde het kabinet dat gedupeerde ouders allemaal 30.000 euro als compensatie krijgen.