Nieuwe satelliet gaat zeespiegelstijging beter monitoren
Vandaag wordt in Californië een satelliet gelanceerd die de stijging van de zeespiegel gaat meten. Het gaat om de Sentinel-6 Michael Freilich-satelliet, die nauwkeuriger dan tot dusver mogelijk was vanuit de ruimte de zeespiegelstijging in de gaten houdt.
Klimaatwetenschappers willen vooral te weten komen óf en zo ja waar de zeespiegel versneld stijgt, als gevolg van het smelten van gletsjers en ijskappen in Groenland en op Antarctica.
Sinds een paar jaar wordt er een kleine versnelling in de zeespiegelstijging waargenomen, tot grote bezorgdheid van waterbeheerders en politici. Daarom is het van belang dat met de nieuwe satelliet de meetreeks kan worden voortgezet.
"Want pas dan kan je goed zien hoeveel versnelling in zeespiegelstijging er plaatsvindt", zegt Bart van den Hurk, hoogleraar klimaatwetenschap aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en onderzoeker bij Deltares. Jarenlang bedroeg de zeespiegelstijging ongeveer 2 millimeter per jaar, maar inmiddels is dat gestegen naar gemiddeld 4 mm.
"De grote vraag is of die stijging deze eeuw bescheiden blijft, of fors gaat toenemen. In ieder geval gaat het niet meer over de vraag hoeveel centimeters de zee uiteindelijk gaat stijgen, maar met hoeveel meter."
Nog geen versnelde stijging van peil Noordzee
Overigens wordt die versnelling niet waargenomen voor de kust van de Noordzee, zegt Marjolijn Haasnoot van de Universiteit Utrecht, eveneens werkzaam bij Deltares. Zij deed in opdracht van de Deltacommissaris een onderzoek naar zeespiegelstijging in de toekomst en de betekenis daarvan voor Nederland.
In deze animatie is te zien hoe Sentinel-6 straks te werk gaat:
"Dat die versnelling hier niet wordt gezien, wil niet zeggen dat het niet plaatsvindt. Met deze metingen krijgen we beter inzicht in wanneer en hoeveel we ons moeten aanpassen", zegt Haasnoot. Sowieso zijn er in de wereld regionale verschillen, de zeespiegel stijgt niet overal even hard.
Zo merken eilanden in de Stille Oceaan al wel de gevolgen, de zeespiegelstijging gaat daar juist sneller dan het wereldwijde gemiddelde.
"Er komt sowieso nog een paar meter zeespiegelstijging bij. We weten alleen niet wanneer."
Het meten van zeespiegelstijging aan het aardoppervlak is ingewikkeld, zegt Haasnoot. Rijkswaterstaat beheert ongeveer twintig meetstations, die vlak langs de kust het waterpeil continu in de gaten houden. "Er is veel variatie. Als er in een jaar bijvoorbeeld veel stormen zijn, staat de zeespiegel hoger. Maar een jaar later kan de zee dus weer lager zijn."
Ook daarom is de nieuwe satelliet cruciaal, zegt ze, om aanvullende metingen te kunnen doen.
IJskap Groenland smelt
Het grootste deel van de opwarming van de aarde wordt opgenomen door de oceanen. Warmer water zet uit, en daarmee levert dat nu nog de belangrijkste bijdrage aan de stijging van de zeespiegel. Daarnaast laat met name de ijskap op Groenland de laatste jaren een vrij snel oplopend massaverlies zien, waardoor de zeespiegel nog harder stijgt.
"De vraag is of dit laatste doorzet, of dat het over vijf jaar juist weer minder hard gaat", zegt klimaatgeleerde Van den Hurk. "Net als bij de grilligheid van het weer gaat het bewegen van die grote ijskappen ook met een grillig patroon. Er zijn veel elementen die een rol spelen, die we nog lang niet allemaal kennen."
Van den Hurk vergelijkt de ijskap met een vrachtwagen die moet remmen voor een stoplicht. Die doet dat niet in een vloeiende beweging, het stoppen gaat met kleine schokjes. Het smelten van ijskappen lijkt ook zo te gaan, maar dan in een veel lager tempo.
"Wel weten we uit historisch klimaatonderzoek dat de zeespiegel per graad opwarming met een paar meter stijgt. De wereld heeft al ruim een graad opwarming te pakken, dus er komt sowieso nog een paar meter zeespiegelstijging bij. We weten alleen niet wanneer die stijging komt. Nog deze eeuw, of pas over 500 jaar?"
"We kunnen met die satelliet de vinger aan de pols houden", zegt Van den Hurk. Hij hoopt ook dat met de nieuwe waarnemingen computermodellen kunnen worden verbeterd, die berekenen hoe snel de zeespiegel stijgt. "Want op dit moment gaat het smelten harder dan de klimaatmodellen voorspellen."
