Het lijkt erop dat hoe dichter we bij een vaccin tegen het coronavirus komen, des te minder mensen zich willen laten vaccineren. Wat zouden de gevolgen zijn als veel Nederlanders zich niet laten vaccineren? En: is wantrouwen tegen het vaccin terecht?
Dat die bereidheid daalt lijkt zorgelijk, maar dat valt volgens epidemioloog Alma Tostmann wel mee. "Als 60 procent zich laat vaccineren is dat een enorme winst. Ook dit percentage heeft al effect op de ziektelast, en mogelijk ook op de verspreiding van het virus. Hiermee kunnen de golven verleden tijd worden en worden grote groepen niet meer tegelijk ziek."
Op de Amsterdamse Dappermarkt vroeg de NOS de bezoekers of zij zich zouden laten vaccineren:
Daarnaast is het niet zo dat er meteen 17 miljoen vaccins beschikbaar zijn. "Bij schaarste kan de overheid niet iedereen meteen bedienen. Dus ook als 100 procent van de Nederlanders het wil, moet er alsnog worden gewacht." Ook is de verwachte effectiviteit van de vaccins zo groot - 90 procent bij medicijnfabrikant Pfizer en 94,5 procent bij Moderna - dat dat volgens Tostmann compenseert dat niet iedereen gevaccineerd wil worden.
Volgens de epidemioloog kunnen de meeste voorspellingen pas worden gemaakt als de strategie van de overheid bekend is. "Er zal waarschijnlijk begonnen worden met het vaccineren van risicogroepen, zoals 70-plussers, mensen met bepaalde chronische ziekten, en zorgpersoneel." Onder 65-plussers is de bereidheid om te laten vaccineren het grootst (76 procent). Daarna zal voor de volgende fase waarschijnlijk worden gekeken welke groepen veel bijdragen aan transmissie.
Wantrouwen onder jongeren
De verspreiding in de tweede golf is vooral begonnen onder jongeren en dat is nou net de groep die het minst bereid is zich te laten vaccineren en waar die bereidheid ook nog eens het sterkst is gedaald. 70 procent van de jongeren die niet willen vaccineren vindt dat het vaccin te snel klaar is en heeft daardoor wantrouwen, en 36 procent heeft twijfels. Daarom is het volgens Tostmann belangrijk dat duidelijk wordt uitgelegd waarom het vaccin veilig is en dat de overheid aansluit op de vragen die er leven onder de bevolking. "De angst snap ik, maar is niet terecht. Sommige stappen in het proces zijn sneller doorlopen, maar dat wil niet zeggen dat het proces niet volledig is."
Dat klopt, zegt Ton de Boer, voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). "De ontwikkeling gaat sneller, maar er worden geen stappen overgeslagen. Wij zien alles wat we normaal ook moeten zien voor de beoordeling." Het College beoordeelt de kwaliteit, werking en veiligheid van de vaccins.
Eerder sprak Nieuwsuur al met mensen die zich wel of niet willen laten vaccineren. In deze video vertelt Sandra Helmus waarom zij denkt dat het doorstaan van een ziekte beter is dan je ertegen vaccineren. De 68-jarige Christ van Eekelen verloor twee vrienden aan corona en zou nu juist wel een vaccin nemen:
Normaal duurt de ontwikkeling van een vaccin gemiddeld 10 jaar. Nu kan het veel sneller doordat er meer mankracht beschikbaar is en er gebruik wordt gemaakt van bestaande technieken in de laboratoria.
Ook worden tussentijdse resultaten al doorgestuurd naar het College, zegt De Boer. "Alles wat de medicijnfabrikanten beschikbaar hebben, wordt naar ons toegestuurd en dat beoordelen we meteen. Zo kunnen we ook meteen vragen aan ze stellen." Normaal wordt het hele dossier afgemaakt en ingeleverd en start daarna de beoordeling pas. Deze nieuwe werkwijze helpt dus ook bij de snelheid van de ontwikkeling.
En die snelheid gaat niet ten koste van de kwaliteit, verzekert De Boer. "Wij kijken naar de werkzaamheid en de veiligheid. Die balans moet positief zijn. De tussentijdse resultaten lijken tot nu toe heel goed. Of de resultaten zo blijven, zien we na de studie. Daarna kijken we naar de veiligheid."
Je ziet nauwelijks langetermijneffecten bij vaccinaties.
Als het vaccin uiteindelijk wordt toegediend, zijn eventuele bijwerkingen op de lange termijn nog niet onderzocht. Maar daar maakt De Boer zich geen zorgen om. "Je ziet nauwelijks langetermijneffecten bij vaccinaties. De bijwerkingen van vaccinaties zijn allemaal vrijwel hetzelfde. Een afweerreactie op het vaccin: roodheid op de plek van prikken, wat hoofdpijn, wat verhoging. Dat zijn bekende bijwerkingen in de beginperiode. Daarna zien we eigenlijk geen andere bijwerkingen."
Ook NOS op 3 onderzocht eerder al de veiligheid van de coronavaccins:
