Vorige week was het Pfizer dat met hoopvol nieuws kwam over een coronavaccin, vandaag volgde Moderna. Het vaccin heeft een effectiviteit van 94,5 procent, maakte de farmaceut bekend. Dat is zelfs hoger dan de 90 procent van Pfizer.
Goed nieuws zeggen vaccinexperts, want de vaccins werken met dezelfde nieuwe mRNA-methode. Die methode leverde niet eerder een succesvol vaccin op. Wat weten we over het Moderna-vaccin en wat moet nog onderzocht worden? Vier vragen en antwoorden.
1. Wanneer kunnen mensen met dit vaccin ingeënt worden?
Het zal nog enkele weken duren voordat het einddoel van dit stadium van het onderzoek is bereikt, verwacht hoogleraar vaccinologie Anke Huckriede van het UMCG: "Je moet wachten tot er voldoende mensen geïnfecteerd zijn, voor dit vaccin is het doel op zo'n 160 mensen gesteld."
Bij het bekendmaken van de tussentijdse resultaten waren er 95 proefpersonen besmet geraakt met het coronavirus. Omdat 90 van hen in plaats van het vaccin een placebo hadden gekregen, kon Moderna vaststellen dat de effectiviteit van het vaccin 94,5 procent is. Daarnaast moeten de proefpersonen minimaal twee maanden geleden zijn ingeënt, om te kunnen bepalen of het vaccin veilig is.
Stephen Hoge van Moderna reageert verheugd op de resultaten:
Als dat is gebeurd, gaat het vaccin ter beoordeling naar het Europees Medicijnagentschap (EMA). Het EMA heeft vanwege de urgentie ook al meegekeken met de fase 1- en fase 2-studies. Cecile van Els, hoogleraar vaccinologie van de Universiteit Utrecht, schat in dat het vaccin daarom over een maand of twee is goedgekeurd. Van Els is ook actief bij het RIVM.
Tegelijkertijd werken farmaceuten al aan de productie van vaccins, om te zorgen dat ze gedistribueerd kunnen worden op het moment dat ze zijn goedgekeurd. Nederland krijgt 3,1 tot 6,2 miljoen vaccins van Moderna, maar wanneer we er hoeveel krijgen, is nog niet bekend. De deal met de EU is officieel ook nog niet rond.
Omdat voor iedere persoon twee injecties nodig zijn, met een tussenpoos van een paar weken, betekent het dat er 1,5 tot 3 miljoen Nederlanders met het Moderna-vaccin gevaccineerd kunnen worden.
2. Wat weten we wel en nog niet over de werking?
Dat het vaccin voldoende antistoffen opwekt tegen infectie lijkt wel zeker, zegt Anke Huckriede van het UMCG. "Dit vaccin maakt net als het Pfizer-vaccin gebruik van mRNA-technologie. Er is nog niet eerder een succesvol mRNA-vaccin op de markt gebracht, dus dat twee onafhankelijke trials nu vergelijkbare resultaten laten zien met dezelfde methode, is bemoedigend."
Ook is duidelijk dat er op korte termijn geen ernstige bijwerkingen ontstaan. Maar wat open blijft staan zijn vragen over de lange termijn: hoelang is een gevaccineerd persoon beschermd en ontstaan er op lange termijn bijwerkingen?
Het is turven wanneer mensen weer geïnfecteerd raken.
Dat kunnen de huidige studies niet aantonen, vertelt hoogleraar immunologie van het Amsterdam UMC Marjolein van Egmond in het NOS Radio 1-programma Nieuws en Co: "De farmaceuten zullen in de komende tijd de proefpersonen blijven volgen en dan is het turven wanneer mensen weer geïnfecteerd raken."
Pas als het vaccin daadwerkelijk wordt ingezet, zal er iets te zeggen zijn over de beschermingsduur van het vaccin. Dat geldt voor elk vaccin.
3. Wat is het verschil tussen dit vaccin en dat van Pfizer?
Het vaccin van Pfizer en dat van Moderna werken beide met mRNA-technologie. Het bestaat in feite uit een kunstmatig stukje genetisch materiaal van het zogeheten spike-eiwit van het SARS-CoV-2-virus. Met dat spike-eiwit bindt het virus zich aan een menselijke cel.
Beide vaccins moeten bij lage temperatuur bewaard worden om langer houdbaar te zijn, het Pfizer-vaccin zelfs bij een temperatuur van -70 graden. In de koelkast, 2 tot 8 graden, is het maar vijf dagen houdbaar.
Er is zelden zo snel een vaccin ontwikkeld als tegen corona. NOSop3 legt uit of dat veilig is:
Het voordeel van het Moderna-vaccin is dat het bij een minder lage temperatuur bewaard kan worden. Volgens de farmaceut is het vaccin bij -20 graden een half jaar lang houdbaar. Bij koelkasttemperatuur is het 30 dagen houdbaar. "Dat scheelt een slok op een borrel voor de mensen die het vaccinatieprogramma moeten uitvoeren", zegt Cecile van Els van het RIVM en de Universiteit Utrecht.
Omdat het Moderna-vaccin bij hogere temperatuur bewaard kan worden, is dat mogelijk wel geschikt voor gebruik door huisartsen. Van Els: "Als professionals de koelkast al hebben staan waar ze normaal vaccins in bewaren, dan kunnen ze die nu ook gebruiken."
4. Wat zegt dit over de werking van andere vaccins?
De EU heeft opties genomen op zes vaccins. Twee belangrijke alternatieven werken op een andere manier: met een zogeheten vector. Dat zijn de vaccins van farmaceuten AstraZeneca en Janssen.
Ook daar worden binnenkort tussentijdse resultaten van de fase 3-studies van verwacht. Een vector is een relatief onschuldig verkoudheidsvirus waar genetisch materiaal van het spike-eiwit van het SARS-CoV-2-virus aan is toegevoegd.
Dit zijn de vaccins die door de Europese Unie zijn geserveerd. Ook zie je het aantal vaccins dat bij goede resultaten in Nederland beschikbaar komt:
Ondanks de verschillende werking, is Anke Huckriede er optimistisch over dat ook deze vaccins vergelijkbare resultaten laten zien als Pfizer en Moderna: "Net als de mRNA-vaccins werken AstraZeneca en Janssen ook met genetische informatie van het spike-eiwit van het coronavirus. Vooraf was het de vraag of antistoffen maken tegen het spike-eiwit überhaupt voldoende bescherming kon bieden tegen infectie. Dat lijkt door de resultaten van Pfizer en Moderna wel zo te zijn."
