'Adieu Monsieur Le Professeur': Frankrijk rouwt om Samuel Paty
Samuel Paty wist dat hij iets controversieels zou laten zien. Mohammedcartoons die al sinds 2005 tot protest en geweld leiden bij strenggelovige moslims. Cartoons die in een democratische samenleving onder de vrije meningsuiting vallen. Die spanning wilde de leraar illustreren, valt op te maken uit de verhalen van leerlingen die nu bekend worden. Het beeld ontstaat dat Paty er zeker niet op uit was om mensen te kwetsen.
Om twaalf uur 's middags werd door heel Frankrijk een minuut stilte in acht genomen:
"Hij vroeg aan het begin van de les of moslimleerlingen hun hand wilden opsteken als ze het lokaal wilden verlaten", zegt Nordine Chaouadi. Zijn zoon had les van Paty. "Hij legde hun uit: ik heb het liefst dat je vertrekt, want ik wil jullie niet choqueren met een spotprent van de profeet."
Het was een les die Paty al vaker had gegeven. Een les die dit jaar nog urgenter was dan anders, omdat de bewuste cartoons ook centraal stonden bij de aanslag op Charlie Hebdo bijna zes jaar geleden. Afgelopen maand begon het proces daarover, gevolgd door opnieuw een gewelddadige aanval op het satirische weekblad.
Voorgaande jaren had het vertonen van de cartoons niet tot ophef in de klas geleid. Chaouadi: "Dit keer besloot een meisje wel in de klas te blijven. Daar is het mee begonnen."
Bevlogen leraar
Leerlingen omschrijven Paty als een aimabele, bevlogen leraar. "Hij ging helemaal voor zijn werk, hij wilde ons echt iets leren", zegt de 16-jarige Nathan in de Franse media. "Hij maakte grapjes in de les, hij was heel betrokken", zegt een 13-jarige schoolgenoot.
Ook de vader van een leerling zegt dat Paty juist aandacht had voor de gevoeligheden. "Hij was nooit racistisch. Zeker niet. Zijn lessen waren niet bedoeld om te choqueren.
Toch zegt de 16-jarige scholier Martial: "Ik wist meteen dat het om meneer Paty ging toen ik las dat er een leraar was onthoofd in Bois d'Aulne." Iedereen op de school had namelijk wel iets meegekregen van de ophef die er dit keer was ontstaan.
Ouderavond
De achtergebleven leerlinge had thuis verteld over de beledigende cartoons. Een man die zegt haar vader te zijn, publiceerde woest filmpjes op sociale media over het materiaal.
"Deze schoft mag geen onderdeel uitmaken van ons nationale onderwijssysteem. Hij zou onze kinderen geen les mogen geven, hij zou zelf een lesje moeten nemen", zegt de man in een filmpje. Hij riep medestanders op zich te melden. Binnenlandminister Darmanin zei vanmorgen dat daarna een radicale moslimactivist een fatwa tegen Paty afkondigde. Dat maakt hem vogelvrij.
Ondertussen probeerde de school met een ouderavond de gemoederen te kalmeren. Meerdere ouders kwamen langs om te praten. Al bleef de man van het filmpje weg, de school was ervan overtuigd dat de zaak hiermee bijgelegd was.
De school vertelde dat de vader de feiten niet op orde had en dat met hem werd gesproken. We dachten dat de affaire daarmee af was.
"Het ging goed. Er werd niet geschreeuwd of door elkaar heen gesproken", zegt ook Chaouadi. "Mijn vrouw was aanwezig en zij vond dat iemand een fout had gemaakt. Dat kan iedereen gebeuren. Daar hoef je nog niet helemaal los te gaan op sociale media."
"De school vertelde ons dat de vader de feiten niet op orde had en dat er met hem werd gesproken", zegt Cécile Ribet Retel, voorzitter van de ouderraad tegen de BBC. "We dachten dat de affaire daarmee af was."
Maar enkele dagen later werd Paty dus vermoord. De dader, een 18-jarige Tsjetsjeen, had voor zover bekend geen directe band met Paty. Hij kwam uit Évreux in Normandië, zo'n 80 kilometer verderop. De man werd doodgeschoten door de politie toen hij zich niet wilde overgeven.
Herdenkingen
Frankrijk zal aanstaande woensdag Paty officieel herdenken. Details daarover worden later bekendgemaakt.
Dit weekend kwamen mensen al massaal samen op verschillende plaatsen in het land, om te protesteren, te herdenken en te rouwen. Velen hadden bordjes bij zich met een variatie op de 'Je suis Charlie'-leus die na de aanslag op het weekblad in zwang raakte: Je suis prof. De moord op Paty wordt gezien als een rechtstreekse aanval op het onderwijs.
Op het Place de la République verwoordde de emotionele menigte indrukwekkend het collectieve verdriet: duizenden zongen er eenstemmig het chanson Adieu Monsieur Le Professeur.
