Nederland aansprakelijk voor doodschieten van Irakees in 2004

Nederland moet 40.000 euro betalen aan de nabestaanden van de Irakees Azhar Jaloud, die in 2004 bij een checkpoint vlak bij een Nederlandse basis in het zuiden van Irak werd doodgeschoten. De rechter is van mening dat de Nederlandse staat aansprakelijk is voor het "onrechtmatig handelen" van Iraakse militairen.

In het holst van de nacht reed Jaloud als bijrijder met een vriend in een zwarte Mercedes. Mogelijk zagen ze het checkpoint niet. Ze reden door een wegversperring.

Vervolgens werd er geschoten. Volgens de rechtbank door zeker één lid van het Iraqi Civil Defense Corps (ICDC) en ook door een Nederlandse luitenant. De luitenant vuurde 28 kogels af op de Mercedes. Jaloud, een onschuldige 29-jarige man, werd geraakt. Het is niet duidelijk welke kogel hem fataal werd.

De Nederlandse luitenant verklaarde later dat hij dacht er vanuit de auto werd geschoten. Hij werd eind vorig jaar in een tussenvonnis vrijgesproken. Volgens de rechter had hij het vuur van de Iraakse soldaten kunnen aanzien voor schoten vanuit de auto en had hij daarom het recht te schieten. Maar voor de Iraakse militairen, die onder Nederlands gezag handelden en volgens de rechter als eerste schoten, geldt dat niet.

Slepende zaak

Met het vonnis van vandaag komt een voorlopig einde aan een slepende zaak. In eerste instantie weigerde het OM de luitenant strafrechtelijk te vervolgen en daarin kreeg het gelijk van het gerechtshof in Arnhem. In 2014 oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens alleen dat het OM grote fouten had gemaakt.

Zo waren getuigenverklaringen achtergehouden, was de voorbereiding van het verhoor van de luitenant niet goed en waren er kogels uit het lichaam van Jaloud kwijtgeraakt. Na de uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is de zaak naar de civiele rechter gebracht.

'Heel erg tevreden'

Advocaat Liesbeth Zegveld staat vanaf het begin de vader van Jaloud bij. Hoewel ze nog altijd haar twijfels heeft bij vrijspraak van de luitenant, is ze "heel erg tevreden" met de uitspraak van vandaag.

Wat haar betreft staat er een punt achter de zaak. Of de nabestaanden van Jaloud dezelfde mening hebben, weet ze nog niet. "Ik heb het vonnis gemaild naar de vader en wacht nog op een reactie", zegt ze. Ook kan de Nederlandse staat nog in hoger beroep.

"Het is in ieder geval een enorm lange weg geweest, die veel heeft blootgelegd en veranderd bij Defensie als het gaat om dit soort kwesties", zegt Zegveld.