Ko van der Duin
De Rotterdamse gemeenteraad maakt zich zorgen over schepen met grote hoeveelheden ammoniumnitraat die regelmatig de haven aan doen. Ammoniumnitraat is de stof waarvan in augustus 2750 ton explodeerde in de haven van Beiroet. Daarbij vielen zeker 190 doden.
In Rotterdam leggen jaarlijks enkele tientallen schepen met een grote lading ammoniumnitraat aan. Volgens experts die Nieuwsuur sprak is de kans op een ongeluk of aanslag hier heel klein, maar niet nul.
'Ontploffing zou bombardement van 1940 overtreffen'
Het Zuid-Hollandse Statenlid Robert Klumpes (GroenLinks) hoorde via een klokkenluider dat eind augustus een schip met 7000 ton ammoniumnitraat in de haven had gelegen. Hij trok aan de bel bij de gemeenteraad, de Tweede Kamer en de Provinciale Staten. "Een schip met zo'n lading moet je niet willen. Als zo'n schip in Rotterdam ontploft, overtreft het beelden van het bombardement in 1940."
In een brief aan de Kamer schrijft staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) dat het ammoniumnitraat op dit schip, de Ditlev Reefer, geen explosieve eigenschappen had. "Om ammoniumnitraat explosieve eigenschappen te geven moeten de stofeigenschappen worden veranderd, bijvoorbeeld door het toevoegen van externe stoffen en het toevoegen van een ontstekingsmechanisme."
'Brand kan toch zorgen voor explosie'
Ammoniumnitraat is in de basis inderdaad geen explosieve stof, zegt hoogleraar veiligheid en gevaarlijke stoffen Genserik Reniers. "Maar het kan alsnog exploderen ten gevolge van een extern effect, zoals een brand op of naast het schip."
Daarnaast zouden terroristen het schip kunnen gebruiken om een aanslag te plegen. Ad van Riel, directeur van explosieven educatiecentrum REASeuro, zegt dat het niet heel ingewikkeld is om zo'n schip op te blazen. "Wij zouden het kunnen en als wij het kunnen, terroristen ook."
"De impact van zo'n explosie is catastrofaal", zegt Reniers. "Als je wilt weten wat de gevolgen kunnen zijn moet je kijken naar Beiroet. Dat zijn beelden die een oorlogsgebied laten zien. De 7000 ton op dit schip is meer dan het dubbele van Beiroet."
Zo'n explosie kan de stad plat exploderen. Waarom zouden we zoveel risico lopen?
De Rotterdamse haven controleert ongeveer tien procent van de schepen die de stad aandoen, zegt havenmeester René de Vries. "Dan beoordelen we of het schip mag komen of niet. Op het schip Ditlev Reefer lag veel ammoniumnitraat, daarom hebben we het gecontroleerd."
Voor het transport van ammoniumnitraat is internationale regelgeving en geldt de Havenverordering. Hierin wordt bepaald welke stoffen als gevaarlijk worden beschouwd door de haven van Rotterdam. Deze schepen krijgen een speciale ligplaats. "Zo mag een tanker met benzine alleen in het Europoort-gebied liggen, niet te dicht bij de stad dus. Voor dit type ammoniumnitraat gelden geen beperkingen", zegt de Vries.
Van Riel vindt dat de risico's van brand en aanslagen meegenomen moeten worden in het besluit om schepen dichtbij de stad aan te laten meren. "Je moet kijken naar kans keer effect. Als de kans nul is, maakt het effect ook niet uit, maar in dit geval is de kans niet nul en het effect gigantisch." Hij kan zich voorstellen dat schepen met ammoniumnitraat op een veiligere plek kunnen liggen.
Zorgen in gemeenteraad
Statenlid Klumpes vindt dat de gemeenteraad snel actie moet ondernemen. "Zo'n explosie kan de stad plat exploderen. Waarom zouden we zoveel risico lopen?"
Havenmeester De Vries ziet op dit moment geen reden om de regels aan te passen. Volgens hem is de controle professioneel en zijn de veiligheidsvoorschriften streng. "Ammoniumnitraat mag niet bij brandstof worden opgeslagen in vrachtschepen en het ruim moet geopend kunnen worden."
Ook de gemeente Rotterdam staat achter de huidige regels. Maar een meerderheid in de gemeenteraad maakt zich zorgen over de kwestie. Leefbaar Rotterdam vraagt morgen een debat aan.
