Bijna een maand na de presidentsverkiezingen in Wit-Rusland zijn de protesten tegen de uitslag nog niet voorbij. Integendeel. Vandaag zijn in hoofdstad Minsk opnieuw tienduizenden mensen de straat opgegaan.
President Aleksandr Loekasjenko, die het land al decennia als een dictator bestuurt, kreeg op 9 augustus officieel 80 procent van de stemmen. Maar de oppositie, en ook de Europese Unie en de Verenigde Staten, zijn ervan overtuigd dat er op grote schaal is gefraudeerd.
Loekasjenko lijkt niet van plan te vertrekken. Hij grijpt allerlei methodes aan om de oppositie te ondermijnen. De oproerpolitie arresteert bij de protesten telkens grote aantallen demonstranten. En de autoriteiten vielen afgelopen week binnen bij het grote Wit-Russische softwarebedrijf Pandadoc. De topman van het bedrijf, Mikita Mikado, steunt de oppositie financieel.
'Ze willen mijn bedrijf vernietigen'
Vier van zijn medewerkers werden gearresteerd en zitten nog steeds vast. "Zij zijn onschuldig", zegt Mikado tegen Nieuwsuur. "Ze zijn gearresteerd en worden strafrechtelijk vervolgd om míjn standpunten en míjn activisme."
Nadat hij het politiegeweld zag in de straten van Minsk en hoorde dat vrienden van hem waren gemarteld, besloot Mikado niet langer aan de zijlijn te blijven staan, zo vertelt hij. De ondernemer deed een oproep op sociale media gericht aan mensen bij de politie en het leger. "Ik bood ze geld aan en een baan als ze orders om geweld te gebruiken, weigerden."
Hij deed de oproep in een videoboodschap:
Naar eigen zeggen helpt zijn fonds nu tientallen agenten en soldaten, onder wie een aantal die zijn ontslagen of zelf ontslag hebben genomen. "Dat is de reden dat vier van mijn medewerkers nu zijn gegijzeld, terwijl mijn bedrijf niets te maken heeft met het initiatief. Het lijkt erop dat ze het bedrijf willen vernietigen, helaas."
"De angst en onzekerheid over wat er gaat gebeuren, verlamt de hele industrie. Ik zie geen toekomst voor onze sector."
En dat terwijl de IT-sector cruciaal is voor de Wit-Russische economie, weet ook journalist Michiel Driebergen, net terug uit Minsk. "Die is van oudsher heel belangrijk voor het land, al ten tijde van de Sovjet-Unie. Samen met de olie is dat de sector waar de economie van Wit-Rusland op draait."
Ik heb het Wit-Russische volk nog nooit zo verenigd gezien, en zo sterk.
Mikado vreest voor een recessie als IT-bedrijven het land verlaten vanwege het aanhouden van de protesten, het politiegeweld en de arrestaties. Want een einde daaraan lijkt niet in zicht. De positie van Loekasjenko is wankel, maar de betogers lijken geen doorbraak te kunnen forceren.
"Het is een losse situatie", zegt Driebergen. "De stakingen zetten niet door, omdat er toch wel heel veel angst is. Mensen kunnen zich het niet permitteren hun baan te verliezen. Stakingsleiders zijn al opgepakt."
Vooralsnog zijn de betogers vasthoudend. Ze blijven de straat opgaan en eisen de vrijlating van politieke gevangenen en nieuwe verkiezingen. Driebergen: "Men zal Loekasjenko niet meer vergeven wat er gebeurd is in de eerste dagen na de protesten. Er is geen stabiliteit meer."
Russische bemoeienis
Hoe het verder gaat, is afhankelijk van wat Rusland doet, zegt de journalist. "Zonder steun van Poetin blijft Loekasjenko niet overeind. Hij onderhandelt niet meer zelf, Moskou bepaalt."
Op de staatstelevisie zag Driebergen dat er niet meer wordt gesproken over een onafhankelijk Wit-Rusland, zoals voorheen, maar over een onafhankelijke unie met Rusland als enige mogelijkheid voor het land om te overleven.
Als Poetin zich ook militair gaat bemoeien met de onrust in Wit-Rusland, waar Loekasjenko al op zinspeelde, zou dat de stabiliteit in het land alleen maar verder ondergraven, zegt Mikado. De oppositie is niet per se anti-Russisch, maar "er is ook echt geen steun onder de bevolking voor een Russische interventie".
"Ik weet niet hoe dit gaat aflopen, maar ik heb het Wit-Russische volk nog nooit zo verenigd gezien, en zo sterk. Dit is de eerste keer dat het land samenkomt als één natie. Mensen uit allerlei hoeken van het leven, boeren en ICT'ers, proberen hand in hand verandering te bewerkstelligen."
