Mexicaanse taferelen in de polder? 'De kartels spelen een soort Risk'

• Lennart Bloemhof

  redacteur Online

Mexicaanse drugskartels trekken steeds vaker naar Nederland voor de productie van de drug crystal meth. Daarvoor waarschuwde de Nationale Politie vandaag in De Telegraaf.

De kartels hebben Nederland ontdekt als handige doorvoerhaven, waarbij de labs van xtc-producenten en hun netwerken gebruikt kunnen worden om de extreem verslavende harddrug te maken en exporteren.

Of Nederland een 'walhalla' is voor de kartels, zoals De Telegraaf kopte boven het artikel? Zo ver wil drugsonderzoeker Ton Nabben, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, niet gaan. Maar de ontwikkeling verbaast hem niet. "De grote drugsbendes zitten overal en dit past in het idee van de wereldwijde 'narconomie'", zegt hij.

Volgens Nabben kiezen de kartels voor plekken waar grondstoffen voor de drug al zijn. "Dan hoef je daar zo min mogelijk mee te slepen", legt Nabben uit. En die grondstoffen zijn er in Nederland, waar ze worden binnengesmokkeld via de havens. Daarnaast ligt Nederland gunstig ten opzichte van landen waar crystal meth populair is, zoals in Oost-Europa.

De Mexicaanse kartels zijn volgens hem mondiaal opererende organisaties die voortdurend reageren op vraag en aanbod. "Dat kunnen ze ook razendsnel doen, want ze hoeven geen rekening te houden met regels", zegt Nabben. "Het is een soort Risk, ze verplaatsen constant hun troepen. Je ziet het in Colombia, waar de guerrillabeweging FARC weg is uit de binnenlanden en kartels daar nu de cocaïneproductie overnemen."

Verder hebben de kartels een ongebreidelde drang te groeien en is er in Mexico amper grip op ze. Vorig jaar telde het land een recordaantal van bijna 35.000 moorden, voornamelijk door bendegeweld. Vorige week ondertekende de Mexicaanse president nog een decreet waarbij het leger tot zeker 2024 nog toestemming krijgt op straat de orde te handhaven.

"Zoiets besluit je niet als je de situatie onder controle hebt", zegt hoogleraar Wil Pansters, die als antropoloog en Mexicodeskundige is verbonden aan de Universiteit Utrecht. "Het is overigens ook een misvatting dat dit enkel drugskartels zijn. Ze houden zich ook bezig met bijvoorbeeld territoriale controle en er is altijd één groot kartel dat een dominante positie poogt te krijgen. Dat gaat in golven", zegt Pansters.

'Zijn bereid risico te nemen'

Zo waren de afgelopen decennia afwisselend het Los Zetas-kartel, het Sinaloakartel en nu het Jaliscokartel de grootste spelers. Gemene deler is dat ze vanwege hun drang om te groeien al snel over grenzen kijken, en dus waarschijnlijk ook al lange tijd in Nederland actief zijn, zegt Pansters, bijvoorbeeld via geld- en handelsstromen.

Wel lijken de kartels steeds zichtbaarder te opereren. Deze maand werd in het Gelderse dorp Achter-Drempt een Mexicaan aangehouden bij een inval in een drugslab, waar voor zeker 10 miljoen euro aan crystal meth werd aangetroffen.

In maart werden drie Mexicanen veroordeeld tot vier jaar cel voor het maken van crystal meth op een binnenvaartschip in Moerdijk. Dat ze zich ook bemoeien met productie en fysiek aanwezig zijn in Nederland is wel echt een volgende stap, zegt Pansters. "Misschien vertrouwen ze het niet, of denken ze het beter of goedkoper te kunnen maken als ze het zelf doen. Het is in ieder geval een risico dat ze blijkbaar bereid zijn te nemen."

Plaag

Drugsonderzoeker Nabben zegt dat het aantal crystal meth-verslaafden wereldwijd rap toeneemt, vooral in landen als de VS en Australië, en dat de productie dus interessanter wordt voor criminele organisaties.

"Je ziet het ook aan de prijs. Een paar jaar geleden kostte een gram nog 100 euro. Nu is dat gedaald naar zo'n 60 euro. Dat is bijna de prijs van een gram cocaïne", zegt Nabben. "En het verschilt van cocaïne, omdat het puur synthetisch is. Je kunt het dus overal maken en hoeft het niet de halve wereld over te slepen", zegt Nabben.

In De Telegraaf noemt Max Daniel, hoofd drugsbestrijding bij de Nationale Politie, de Mexicanen "een plaag". Hij vreest dat Nederlandse xtc-criminelen met Mexicaanse hulp hun lab ombouwen naar methlabs. Maar Nabben noemt die vrees "prematuur": "Je zag in de jaren 80 al sommige xtc-labs overstappen naar bijvoorbeeld amfetamine. Maar zeker op de Nederlandse markt, waar weinig crystal meth wordt gebruikt, zal xtc altijd veel beter af te zetten zijn dan crystal meth".