Welk besluit de KNVB ook over de afwikkeling van de eredivisie en de eerste divisie gaat nemen: de clubs in het betaald voetbal staan voor een miljoenenstrop.
Nu er in de strijd tegen het coronavirus in elk geval tot 1 juni geen wedstrijden in de eredivisie en eerste divisie worden gespeeld, hangen er gitzwarte wolken boven het Nederlandse profvoetbal.
"Waar hebben we het over?", zegt Rob Jansen. "Er speelt zich een humanitaire ramp af; in de wereld en bij ons. Wat is dan voetbal?", zegt de 64-jarige Hagenaar en al sinds de jaren zeventig in allerlei functies werkend in de voetbalwereld.
Klap
"Het is verschrikkelijk wat er momenteel gebeurt. Er is veel leed en voetbal komt dan echt pas op de zoveelste plaats, maar deze crisis gaat de clubs heel hard raken", is de mening van Hans Nijland, die vorig jaar na ruim twintig jaar afscheid nam als algemeen directeur van FC Groningen.
"Maar het betaald voetbal gaat het redden. Er is dit keer veel solidariteit."
Het is te merken dat de 38 clubs in de ere- en eerste divisie in grote onzekerheid verkeren. Worden de competities nog uitgespeeld? Wel of geen publiek? Wanneer? Of rolt de bal dit seizoen helemaal niet meer? Houden de sponsors het hoofd boven water?
Vragen die tot op heden nog niet beantwoord zijn door de KNVB, die vandaag met alle voetbalbonden in Europa overlegt met koepelinstantie UEFA.
Formele opzeggingen
Clubs sorteren voor op naderend onheil door aflopende contracten formeel op te zeggen. FC Emmen volgt wettelijke aanzegging (voor 1 april) bij negen spelers en twee assistent-trainers, Feyenoord meldt zich met een aangetekende brief bij onder anderen Eric Botteghin, Jan-Arie van der Heijden en Calvin Verdonk (momenteel spelend voor FC Twente).
PSV zegt acht profcontracten op en laat verdediger Daniel Schwaab direct weten dat er geen contractverlenging in zit, Heracles meldt zich bij veertien spelers (onder wie Robin Pröpper) met een formele ontslagbrief.
En zo zijn er nog tientallen voorbeelden. Het formele schrijven betekent overigens niet dat de spelers komend seizoen niet bij hun huidige club zijn te bewonderen. Clubs zullen met diverse spelers de komende maanden onderhandelen over een eventueel nieuw contract.
Uitgavepatroon
Hoe de voorwaarden er uitzien voor een speler kan Jansen wel uittekenen. "Niemand heeft nu enig idee hoe dit gaat aflopen. Clubs dekken zich in qua uitgavepatroon. Het is heel begrijpelijk dat contracten waar mogelijk worden opgezegd. Clubs proberen te bezuinigen om de klap op te vangen."
Volgens Nijland is de regeling heel gebruikelijk, maar zullen de clubs in deze tijd oppassen. En pas laat gaan onderhandelen over nieuwe contracten. "Er zit echter ook een risico aan: gewilde spelers kunnen ook gratis de deur uitlopen."
Beiden denken dat de profclubs te maken krijgen met een enorme teruggang in inkomsten. Geen wedstrijden, geen omzet uit versnaperingen, sponsoren die omvallen, inzakkende transfermarkt in de zomer en de onzekerheid wat de komende maanden gebeuren.
"Je moet niet vergeten dat de salarispost van spelers en trainers tot ongeveer 65 procent van de begroting kan oplopen. Het is eigenlijk de enige post waarop clubs echt kunnen bezuinigen. De koffiejuffrouw wegsturen, zet weinig zoden aan de dijk"', aldus Nijland.
De laatste rampspoed die de clubs in het betaalde voetbal over zich heen kregen was de banken- en kredietcrisis in 2008, 2009 en 2010. AZ werd in 2009 kampioen en zag vervolgens sponsor DSB Bank van suikeroom Dirk Scheringa een paar maanden later omvallen.
"De schok was groot. Ik heb me destijds echt wel grote zorgen gemaakt hoe het verder moest", blikt Nijland, die destijds aan de touwtjes trok bij FC Groningen, terug op die periode.
Nijland: "Je zag sponsors in surseance van betaling belanden, failliet gaan. Dat raakt je als club. Business-seats werden opgezegd of werden niet verkocht. Veel clubs hadden en hebben sponsors uit het midden- en kleinbedrijf. Die sector wordt nu keihard geraakt door het coronavirus. Deze crisis gaat alles te boven. Daar is de banken- en kredietcrisis helemaal niets bij."
Halvering
Als gevolg van de bankencrisis daalde de omzet in het betaald voetbal in 2009 fors. Er was geen massale uittocht van bedrijven, maar de sponsorinkomsten (in die jaren zo'n 42 procent van de inkomsten) zakten wel weg. De transfermarkt in Nederland halveerde in de zomer van 2009 bijna in vergelijking met die van 2008.
"Het collectief terugschroeven van salarissen van spelers, staf en management zou een eerste stap in de goede richting zijn. Laten we die discussie maar eens opstarten", schreef de toenmalige directeur betaald Henk Kesler van de KNVB eind 2009 nog hoopvol aan de clubs.
In de voetbalwereld regeert echter doorgaans het opportunisme, weet ook Jansen. "Iedereen jaagt elkaar op in de voetbalwereld. Nu zal er zeker ingegrepen worden in de salarissen, maar het is een luxe-discussie. Iedereen vindt de krankzinnige bedragen van de laatste jaren normaal. Hopelijk creëert deze verschrikkelijke pandemie een normalisering in de voetbalwereld, wereldwijd welteverstaan."
Rustige transferzomer
De transfermarkt zal deze zomer een stuk rustiger zijn, is de overtuiging van Jansen en veel van zijn collega's. Krankzinnige bedragen zullen er niet over tafel gaan.
"Het is ook een ethische zaak geworden. Het is voor een club als bijvoorbeeld Manchester United straks niet te verkopen dat er voor 50, 60, 70 miljoen euro een speler wordt gekocht, terwijl de stad Manchester op zijn gat ligt en een deel van de bevolking bij de voedselbanken staat", zegt Jansen.
Uiteindelijk zal de impact op het betaalde voetbal in Nederland groot zijn. "Gezonde clubs zullen het redden. Bij de kredietcrisis was het ieder voor zich, nu is de solidariteit groot onder de clubs. Afhankelijk hoelang deze situatie duurt, zal het voor sommige clubs lastiger worden om te overleven"', denkt Nijland.
Jansen: "De voetbalwereld moet niet zeuren of huilen. Er is op dit moment wel iets anders aan de hand. Het gaat om mensenlevens. Het voetbal past zich wel aan. De voetballerij is net als de maatschappij. De onderste laag heeft veel ellende, de toplaag overleeft het allemaal wel. De middenlaag heeft flinke last. Er zal wel een noodfonds komen om de clubs te helpen. Stop de competitie. Wie heeft daar nu zin in. En Ajax kan in zijn eentje de eerste divisie wel overeind houden."
