Een vertrouwelijke nota uit 2009 onthult tot in detail de politieke belangenafweging inclusief risico's die voorafgingen aan de uitlevering van piloot Julio Poch. Deze cruciale informatie wordt de Tweede Kamer al tien jaar onthouden. Lees hieronder onze reconstructie op basis van de nota.
"In juridisch opzicht lijkt het afbreukrisico klein, in politiek opzicht loopt u een risico." Zo vat de auteur van de vertrouwelijke nota aan toenmalig minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin het politiek mijnenveld rond Julio Poch samen, enkele weken voor de arrestatie van de piloot. De nota moet Hirsch Ballin helpen bij een belangrijke keuze: wel of geen medewerking geven aan de uitlevering van de van oorlogsmisdaden verdachte Poch. Dat is politiek vooral gevoelig, omdat Nederland volgens verdragen geen eigen onderdanen aan Argentinië mag uitleveren.
Hirsch Ballin staat voor een dilemma: "Politiek zou u kunnen worden verweten dat een Nederlander (...) in een vogelvrije positie wordt gebracht, omdat hij in het buitenland niet bescherming van de Nederlandse wet geniet." Maar, "indien Nederland niet zou meewerken aan de thans enige openstaande optie tot samenwerking met de Argentijnen om Poch aan te houden, zou u het verwijt kunnen worden gemaakt dat Nederland een vrijhaven is voor oorlogsmisdadigers."
Daarbij beschrijft de nota dat Poch bij arrestatie in het buitenland door toedoen van Nederland "in een slechtere positie (komt) dan wanneer hij in Nederland zou zijn aangehouden". Hirsch Ballin kiest ondanks alle risico's voor meewerken met de Argentijnen. "Hoewel het verwijt van verkapte uitlevering op de loer ligt", zo schrijft hij zelf nog met de hand op de nota.
Het duurt de Argentijnen te lang
De nota bevat een verslag van een ontmoeting met de Argentijnse ambassadeur dat onthult hoe Nederland onder grote druk gezet wordt door Argentinië. Bij dat gesprek van 1 september 2009, drie weken voor de arrestatie van Poch, zijn uitsluitend beleidsambtenaren van Justitie en Buitenlandse Zaken aanwezig, geen officier van justitie of politiebeambte. Het gesprek is dus puur politiek. De Argentijnse ambassadeur maakt volgens de nota duidelijk dat de Nederlanders wat hem betreft "een gebrek aan politieke wil tonen om tot uitlevering te komen. Hij (de ambassadeur) drong aan op een teken van betrokkenheid van Nederland op korte termijn."
De Nederlanders verweren zich nog met de mededeling dat "men hier niet stil heeft gezeten, maar dat alle mogelijkheden tot uitlevering zijn onderzocht en doodlopen op de nationaliteit van Poch, het bilaterale uitleveringsverdrag tussen Argentinië en Nederland en de Nederlandse Uitleveringswet". Dan blijkt dat Nederland zelfs bereid is om het uitleveringsverdrag aan te passen, en zelfs de Rijkswet op het Nederlanderschap. Maar dat duurt de Argentijnen allemaal te lang.
En dus gaat, ondanks de politieke risico's waarvan Nederland zich volledig bewust is, minister Hirsch Ballin uiteindelijk akkoord met medewerking aan de uitlevering. De vluchtgegevens van Poch worden gedeeld met Argentinië. En drie weken na het gesprek met de ambassadeur wordt de piloot in Spanje gearresteerd.
De halve waarheid
De hele kwestie wordt twee jaar geleden weer politiek actueel als Poch de Nederlandse Staat aansprakelijk stelt voor zijn jarenlange voorarrest, nadat hij in Argentinië is vrijgesproken van alle verdenkingen. Minister Ferd Grapperhaus belooft daarop de Tweede Kamer bij herhaling opening van zaken. En die belofte lijkt hij ook na te komen. Hij stelt een onafhankelijk onderzoek in en belooft de Kamer te blijven informeren.
Zo stuurt hij een maand geleden opeens een brief naar de Kamer, omdat een document met 'relevante feiten' is opgedoken. Uit een gespreksverslag uit 2008 tussen een Nederlandse officier van justitie en een Argentijnse onderzoeksrechter, zou blijken dat de optie van uitlevering via Spanje een idee was van de Nederlandse officier van justitie, zo schrijft Grapperhaus de Kamer. Met die brief, die veel ophef veroorzaakt, legt minister Grapperhaus de verantwoordelijkheid voor de uitlevering van Poch bij het Openbaar Ministerie.
Maar dat is slechts de halve waarheid. Want in deze nota staan tal van 'relevante feiten' die tot nu toe de Kamer zijn onthouden. Het geeft antwoorden op alle belangrijke vragen, waar de minister zelfs een commissie voor benoemde om ze te onderzoeken. Dan blijkt de andere helft van de waarheid: namelijk dat het besluit van Nederland om mee te werken aan de uitlevering van Julio Poch ook een politiek besluit was, precies datgene wat tot nu toe door de achtereenvolgende kabinetten wordt ontkend.
