Arbeidsmigranten frauderen met de ziektewet en opnieuw zijn er problemen met de controle daarop door uitkeringsinstantie UWV, blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur.
Eerder publiceerde Nieuwsuur al over georganiseerde en grootschalige fraude door arbeidsmigranten met WW-uitkeringen. Nu blijkt dat er ook problemen zijn met uitkeringen aan arbeidsmigranten die zich ziek melden.
Vorig jaar kregen 1600 mensen die in Polen wonen een Nederlandse ziektewetuitkering. Ook kregen 150 Roemenen en dertig Bulgaren een Nederlandse ziektewetuitkering. Maar een aanzienlijk deel van die ziektegevallen is dubieus, vertellen uitzendbureaus, juridisch adviseurs en bronnen bij uitkeringsinstantie UWV aan Nieuwsuur.
Er wordt onder meer fraude gepleegd met hulp van Oost-Europese artsen, die ziekteverklaringen afgeven aan mensen die helemaal niet ziek zijn.
De Pool Mikolaj Zajac, wiens bedrijf in opdracht van Poolse werkgevers tienduizenden zieke werknemers in Polen controleert, ziet geregeld gevallen van fraude. "We zien vrachtwagenchauffeurs die in Duitsland zijn ingehuurd en teruggaan naar Polen omdat ze ziek zouden zijn. Maar in Polen werken ze ook weer gewoon als chauffeur."
Hoe betrouwbaar zijn artsenverklaringen uit Oost-Europese landen? Om te onderzoeken hoe eenvoudig het is om in de ziektewet te komen, namen we de proef op de som met een verborgen camera:
In het Westland werken tienduizenden arbeidsmigranten in de kassen, die met name uit Oost-Europa komen. Een deel van de mensen doet een beroep op een uitkering als ze worden ontslagen of ziek worden. Maar daarbij gaan ook dingen mis.
Michael Mostert levert 1800 uitzendkrachten aan de glastuinbouw, vooral arbeidsmigranten uit Polen. Regelmatig vertrekken zij onaangekondigd naar hun thuisland om zich daarvandaan ziek te melden.
Mostert: "Ik vond in mijn mailbox een Pools geel briefje, een zogenoemde L4-verklaring. Die persoon heeft zich ziekgemeld, met L4. Dat wil zeggen dat iemand geestelijk wat tegenslagen heeft en niet meer kan werken."
Ernstige bedenkingen
Die L4-verklaring van een Poolse arts stelde dat de werkneemster in kwestie depressief is. Maar van zijn contacten in Polen hoort Mostert een heel ander verhaal. De werkneemster blijkt niet echt ziek, ze doet alsof. "Wekelijks krijgen we ziekmeldingen binnen waarbij we ernstige bedenkingen hebben."
Mostert baalt daarvan, want hij moet als werkgever voor elke zieke werknemer extra werkgeverspremie betalen. Ondertussen zit de uitzendkracht thuis en krijgt van het UWV een ziektewetuitkering van 70 tot 90 procent van het laatste salaris. De Nederlandse ziektewetuitkering loopt door als iemand verhuist naar een ander EU-land. Dat moet dan wel aan het UWV worden doorgegeven.
Een Nederlandse ziektewetuitkering is voor Poolse begrippen aantrekkelijk, aldus verzuimexpert Zajac. Het minimuminkomen in Polen is ongeveer 500 euro per maand, een Nederlandse ziektewetuitkering al snel het dubbele. "Bovendien combineren Poolse arbeidsmigranten een ziektewetuitkering uit het Westen vaak met een baan in eigen land, zodat ze een dubbel inkomen hebben. Er gaapt een kloof tussen de verschillende systemen in de EU", constateert Zajac.
Controle moeizaam
Hoe betrouwbaar zijn artsenverklaringen uit Oost-Europese landen? Zajac, die dus zieke Polen controleert, heeft daar geen hoge dunk van: "Dertig procent van de ziekmeldingen die wij controleren, is dubieus."
Het UWV moet ervoor zorgen dat uitkeringen terecht worden verstrekt. Maar zodra uitkeringsgerechtigden naar het buitenland vertrekken, wordt dat lastig.
Werknemers hebben volgens de EU-wetgeving veel vrijheid - ze mogen overal in de EU verblijven terwijl ze een uitkering krijgen - maar controle is moeilijk: mensen zijn telefonisch niet bereikbaar, of sturen moeilijk te controleren artsenverklaringen op. Controle in Polen zelf, door het UWV, is door de Poolse overheid verboden.
De instantie kan wel de Poolse overheid vragen om controles uit te voeren. Maar op de vraag of daarover afspraken zijn gemaakt, en wat die opleveren, geeft het UWV geen antwoord. Volgens Zajac heeft de Poolse overheid de handen al vol aan de eigen ziektewetuitkering. "Per jaar melden 20 miljoen Poolse werknemers zich ziek. Een enorm aantal. En slechts 500.000 meldingen worden gecontroleerd."
Slecht onderzoek
Een UWV-woordvoerder benadrukt dat slechts een klein aantal uitkeringen wordt uitgekeerd aan zieke werknemers in Polen. "1600 Mensen kregen vorig jaar een ziektewetuitkering in Polen, tegen honderdduizenden mensen in Nederland."
Interne documenten, in handen van Nieuwsuur, geven een ander beeld: UWV-medewerkers maken zich zelf zorgen over fraude. Ze zien verdachte meldingen rond zwangerschappen, kunnen ontvangers van uitkeringen niet bereiken en zien dat sommige arbeidsmigranten kort in Nederland werken om daarna met ernstige klachten in de ziektewet terecht te komen.
Er is ook onderzoek naar gedaan. Een UWV-manager schrijft daar vorig jaar intern over: "Het onderzoek heeft een hoge importantie, het vergroten van inzicht in de populatie arbeidsmigranten is zeer noodzakelijk."
De Tweede Kamer zou het onderzoek in december ontvangen. Dat is niet gebeurd. Na vragen van Nieuwsuur laat het UWV weten dat het onderzoek wel is uitgevoerd, maar vervolgens is "ingetrokken", omdat het slecht zou zijn uitgevoerd. Inzage in het onderzoek wil het UWV niet geven. Er zou "recent" een nieuw onderzoek zijn gestart.
Het UWV wil niet reageren voor de camera maar wel schriftelijk. Lees de volledige reactie van het UWV hier.
