In Duitsland wordt met rouwstoeten en bijeenkomsten collectief gerouwd na de aanslag van woensdagavond waarbij negen mensen werden doodgeschoten. Tegelijk worstelt het land met de vraag welke rol rechts-extremisme heeft gespeeld bij de radicalisering van de man die elf mensen, inclusief zichzelf en zijn moeder, doodde.
Vooral in de Turkse gemeenschap van Hanau is de aanslag hard aangekomen: vier van de elf slachtoffers hadden een Turkse achtergrond. "Het doet pijn. Ik hoop dat de politici die pijn ook voelen", zegt een bezoeker van een van de Turkse moskeeën in de stad.
In die moskee roept de imam op tot kalmte, maar kalm blijven is lastig. In de gebedsruimte zijn veel mannen aanwezig die een van de slachtoffers hebben gekend. Ze maken zich zorgen. "We worden nu niet beschermd. Er staat één politiewagen buiten. Als er hier zo'n gek losgaat, kan hij zo zijn gang gaan."
"Eergisteren zeiden we nog dat zoiets nooit in Hanau zou gebeuren", merkt een ander op. "Maar helaas hoorden we de dag erna wat er was gebeurd."
'Rechts-extremisme zie je in alle deelstaten'
Politicoloog Nicole Deitelhoff van de universiteit in Frankfurt, vlakbij Hanau, vond het niet verrassend dat ook daar een aanslag heeft kunnen plaatsvinden. "Waarom zou zoiets hier niet gebeuren? Rechts-extremisme is niet een Oost-Duits fenomeen dat je alleen daar hebt. Je ziet het in alle deelstaten terug.
"In Hessen had je vorig jaar bijvoorbeeld de aanslag op CDU-politicus Walter Lübcke. We zien ook hier rechts-extremistische structuren. Of de dader van Hanau daarbij hoorde is onduidelijk, maar ook hier heb je een voedingsbodem voor zulke aanslagen."
De AfD is rechts-populistisch, maar de partij is niet de oorzaak voor de huidige terreurdaden van rechts.
De slachtoffers in Hanau hadden allemaal een migratieachtergrond. Na een gevonden afscheidsbrief vermoedt justitie dat de terrorist racistische motieven had. De burgemeester van Hanau sprak al van een racistische aanslag.
In de landelijke politiek wijzen links en rechts naar de populistische AfD als aanstichter van het rechts-radicale geweld. "Dat is echt onzin", zegt Deitelhoff. "Feit is dat de AfD rechts-populistisch is. Dat er binnen die partij mensen zijn die extremer zijn, die fascisten zijn, is een feit, maar zij zijn niet de oorzaak voor de huidige terreurdaden van rechts."
'Ga niet zomaar een partij verbieden'
De partijvoorzitter van de AfD wijst via Facebook elke verantwoordelijkheid af. Hij noemt de moorden in Hanau de daad van een gestoorde, waar de AfD niets mee te maken heeft.
Politicoloog Deitelhoff benadrukt dat de AfD een partij is die door heel veel Duitsers is gekozen. "De hamvraag is: waarom stemt men AfD? Wat zijn de doelen van die partij? Daarop moet je je pijlen richten. Laat zien waarom het geen goede doelen zijn, en win de kiezers voor jouw kamp. Ga niet zomaar een partij verbieden. Dat zou belachelijk zijn."
