Tweede keeper Ajax opnieuw zorgenkind: 'Vreemd, de belangen zijn zo groot'

• Jesse Wieten

  redacteur NOS Sport

Ajax-trainer Erik ten Hag kon het afgelopen maandag niet meer aanzien in Utrecht en wreef met de handen in het gezicht. Bruno Varela stond onder de lat bij Jong Ajax om wedstrijdritme op te doen. Het werd een horroravond. De jonge Ajacieden verloren met 7-2 van Jong FC Utrecht en bij vier tegengoals zag de Portugees er niet goed uit.

Ook het eredivisiedebuut van Varela in januari bij FC Groningen (2-1 verlies) verliep niet vlekkeloos. Zondag tegen RKC Waalwijk kan Ten Hag nog vertrouwen op eerste keus André Onana, maar met zijn gedachten zal hij al bij donderdag zijn. Dan moet Ten Hag in de uitwedstrijd tegen Getafe in de Europa League bij afwezigheid van de geschorste Onana gaan voor zijn reservekeeper.

"Ten Hag zal niet lekker slapen", stelt oud-doelman Khalid Sinouh. "Ik was erbij op Zoudenbalch. Het veld was waardeloos, er was veel wind, de omstandigheden waren niet optimaal, maar het was niet best. Zo'n wedstrijd kan je zelfvertrouwen danig aantasten, kan ik uit ervaring vertellen. Die gaat in je hoofd zitten."

'Varela nog open boek'

Volgens Ajax-volger David Endt is het te vroeg voor een oordeel over Varela. "Ik zie geen slechte keeper, hij heeft de atletische kwaliteiten. Varela heeft het alleen nog niet laten zien op het hoogste niveau. Een open boek is hij nog. Fouten als maandag kunnen gebeuren als keeper."

"Ook Onana maakte in het begin bij Jong Ajax cruciale fouten", verwijst Endt naar de start van Onana in 2015 in Amsterdam. "En nu is hij onaantastbaar. Vertrouwen krijgen en minuten maken is belangrijk voor een keeper."

"Problematisch", noemt Sinouh de keeperssituatie bij Ajax. De geschiedenis lijkt zich te herhalen. Precies die bewoordingen werden in januari vorig jaar ook gebruikt toen de toenmalige tweede keus Kostas Lamprou als vervanger van Onana een beroerde indruk maakte. Directeur voetbalzaken Marc Overmars nam meteen maatregelen en haalde Varela van Benfica als nieuwe reservedoelman.

Voor een indruk van de kwaliteiten van de 25-jarige Varela moest je daarna vooral bij de training van Ajax zijn. Pas in oktober 2019 maakte hij zijn debuut voor Jong Ajax, ook tegen Jong FC Utrecht (4-0 winst), en zijn debuut in het eerste maakte hij dit jaar tegen Spakenburg (7-0) in de KNVB-beker.

'Had ervaren keeper achter Onana moeten staan'

"Ik begrijp het niet", zegt Sinouh. "Varela heeft nog niet onder druk gepresteerd. Er had een ervaren keeper achter Onana moeten zitten. Heel vreemd. De belangen zijn zo groot."

Tijdens zijn ochtendwandeling in Irvine, Californië, vertelt Frans Hoek, technisch directeur van de Amerikaanse voetbalclub Orange County, over zijn tijd als keeperstrainer bij Ajax. In 1992 hadden ze met Edwin van der Sar een nog jonge gigant achter de hand. Van der Sar verdrong Stanley Menzo onder de lat.

"Ajax heeft veel goede keepers gehad", zegt Hoek. "Van der Sar steekt er wel bovenuit. Ik stroomde binnen met Menzo, daarna kwam Van der Sar, vervolgens Maarten Stekelenburg, Kenneth Vermeer, Jasper Cillessen. Onana past mooi in dat rijtje. Hij kan een van de beste keepers van de wereld worden."

In zijn periode als keeperstrainer van Manchester United onder Louis van Gaal kwam er in 2015 op voorspraak van Hoek een ervaren tweede doelman achter David de Gea naar Engeland: Sergio Romero. "We wilden zekerheid hebben als alternatief, maar dan ben je nog niet zeker. De tweede doelman kan ook geblesseerd raken."

In het seizoen 2016/2017 had Ajax met Diederik Boer en Tim Krul twee ervaren keepers achter de hand en daarna voldeden Kostas Lamprou en Benjamin van Leer niet aan de verwachtingen.

De alternatieven

Endt ziet het aantrekken van Varela niet als fout van Ajax. "Een ervaren man erachter is ideaal, maar moeilijk. Het is veel meer dan ballen stoppen. Het is dienstbaar zijn. Genoegen nemen met je positie. Zo'n speler moet maar net beschikbaar zijn."

"In Nederland zijn er in de breedte sowieso te weinig goede keepers", signaleert Sinouh, in 2011/2012 de ervaren reserve bij PSV. "In mijn tijd had je Oscar Moens, Henk Timmer, Sander Westerveld, noem maar op. Dat is het probleem. Justin Bijlow heeft dit seizoen drie wedstrijden gespeeld en moet al in Oranje..."

Een nieuwe tweede man halen, kan Ajax nu niet meer. De alternatieven voor Varela spelen bij Jong Ajax. Afgelopen zomer kwam Kjell Scherpen over van FC Emmen en in 2017 stapte de Kroaat Dominik Kotarski over van Dinamo Zagreb. Beiden zijn nu 20 jaar en wisselen elkaar af bij Jong Ajax.

"Ik heb Scherpen bij Jong Ajax echt stappen zien maken", zegt Endt. "Maar tussen keepen in de eredivisie bij FC Emmen en keepen in het eerste van Ajax zit een groot verschil. De stap naar het eerste is nog een brug te ver voor hem. Kotarski heb ik veel fouten zien maken bij Jong Ajax. Hij heeft kwaliteiten, maar heeft me nog niet volledig kunnen overtuigen."

Hoek herinnert zich hoe in zijn tijd bij FC Barcelona de nog piepjonge Pepe Reina en Víctor Valdés meetrainden bij het eerste. "Ze waren zestien en in het begin niet in staat iets uit te richten. Daarna pasten ze zich aan en gingen ze goede dingen doen. Uiteindelijk werden het uitstekende keepers. Het heeft tijd nodig."

Die tijd krijgen Scherpen en Kotarski vermoedelijk nog. Voor Varela wordt het D-Day. De Portugees moet er donderdag staan.