In Amsterdam krijgen leerlingen met laagopgeleide ouders twee keer zo vaak als leerlingen met hoogopgeleide ouders een schooladvies onder de score van de eindtoets. Dit blijkt uit een analyse uitgevoerd door Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS), een instituut van de gemeente Amsterdam. Mede hierom pleit de gemeente voor het uitstellen van het middelbare schooladvies.
"Wat ik schrijnend vind, is dat bij bepaalde groepen systematisch onder- en over-advisering is", zegt onderwijswethouder Marjolein Moorman (PvdA). "Die ongelijkheid zorgt ervoor dat we sommige kinderen minder kansen geven dan anderen om zich te ontwikkelen. Daar schrik ik van."
Lager advies 'vaak goed bedoeld'
In groep 8 doen leerlingen een eindtoets, vaak de Cito-toets. Hieruit rolt een score die aangeeft welk middelbare schoolniveau een leerling aan zou moeten kunnen. Iets eerder krijgt de leerling al een advies van de school voor het vmbo, havo of vwo.
In Amsterdam krijgt 22 procent van de leerlingen met laagopgeleide ouders een advies lager dan het toetsadvies, tegen slechts 11 procent van de leerlingen met hoogopgeleide ouders. En leerlingen uit hoogopgeleide gezinnen krijgen vaker een advies hoger dan het toetsadvies (42 tegen 39 procent).
Hiervoor zijn verschillende oorzaken, zegt Moorman. "Ouders zetten soms druk op leraren. Of leraren wegen zelf de thuissituatie van kinderen mee. Ik denk dat dat niet altijd bewust gebeurt, maar het speelt wel een rol."
"Een van de dingen die ik hoor van docenten is bijvoorbeeld 'we willen voorzichtig zijn, er zijn veel taalproblemen en weinig ondersteuning'. Ze zijn bang dat kinderen het niet redden, en geven daarom een lager advies. Het is goed bedoeld, maar het effect is wel dat de leerling op een te laag niveau uitkomt en dat talent niet benut wordt."
Pas kiezen in derde klas
Later kunnen leerlingen alsnog doorstromen naar het 'goede' niveau, maar dat gebeurt lang niet altijd. Moorman: "Je blijft vaak op het advies dat je hebt gekregen. Je gaat je ernaar voegen. En dat heeft een enorme impact op de rest van je leven."
De wethouder wil daarom dat kinderen pas jaren na groep 8 naar een bepaald onderwijsniveau gaan. Amsterdam geeft al een bonus aan scholen met brugklassen waarin leerlingen van verschillende niveaus zitten. "Kinderen hebben vaak langer de tijd nodig om zich te ontwikkelen. Waarom moeten ze al op 12-jarige leeftijd uit elkaar?"
Landelijke onderwijsorganisaties pleitten er eerder deze week voor dat kinderen pas in de derde klas van de middelbare school een definitief schooladvies voor het vmbo, havo of vwo krijgen. De organisaties willen een brede onderbouw in het voortgezet onderwijs, waarin leerlingen van alle niveaus bij elkaar zitten.
Onderwijsminister Arie Slob ziet weinig in dit plan. Volgens hem is het voor sommige leerlingen juist goed dat ze al op jonge leeftijd een advies krijgen. De minister werkt aan "een middenweg".
De onderwijsorganisaties hopen dat politieke partijen de komende tijd het plan bekijken en opnemen in hun verkiezingsprogramma's voor de verkiezingen van 2021.
"Mijn groep 8-advies was basis/kader, nu zit ik op vwo." Nieuwsuur bezocht het Amsterdamse Hyperion Lyceum, waar leerlingen vragen om gelijkere kansen:
