Green Deal: 1000 miljard euro uit oude en nieuwe budgetten
De Europese Commissie heeft vandaag plannen op tafel gelegd om duizend miljard euro bij elkaar te sprokkelen om het klimaat te vergroenen. Het geld komt niet allemaal uit de Brusselse begroting, er wordt ook uitgebreid geschoven met bestaande budgetten waar een nieuw label op is geplakt. En er moet fors door zowel overheden als het bedrijfsleven worden geïnvesteerd. Er wordt kortom uitgegaan van een zwaan-kleef-aan-effect.
Pittige discussie
Om te beginnen is er geld uit de bestaande landbouwfondsen. Dat geld blijft, maar moet voortaan groen zijn. Anders geformuleerd: boeren krijgen vooral geld als ze ook duurzame investeringen doen. Een fors deel van de nieuwe landbouwbegroting moet op die manier groen worden.
Dan zijn er nog de zogenoemde cohesiefondsen, geld bedoeld voor de ontwikkeling van arme regio's. Dat geld moet gebruikt worden om de klappen van de vergroening op te vangen, wanneer bijvoorbeeld kolencentrales en verouderde industrieën moeten sluiten.
Bovendien worden de voorwaarden om uit deze pot geld te krijgen zó aangescherpt dat vooral landen als Polen, Hongarije, Roemenië en Bulgarije, waar ingrijpende maatregelen moeten worden genomen, in aanmerking komen voor dit geld. Dat zal overigens nog een pittige discussie worden de komende tijd, want met name de West-Europese landen vinden dat het bedrag voor deze pot omlaag moet.
De Europese Commissie hoopt juist het Poolse verzet tegen de klimaatmaatregelen te breken door het land meer geld uit de subsidiepotten in het vooruitzicht te stellen. Polen spartelde tijdens de EU-top in december heftig tegen en weigerde de doelstelling om in 2050 klimaatneutraal te zijn, te ondertekenen.
Verder wordt geld lenen om de economie te hervormen, goedkoper voor landen die hun steenkool- en/of bruinkoolmijnen de komende jaren moeten sluiten. Het risico wordt gedekt door de Europese Investeringsbank, die zichzelf aan het omvormen is tot een Europese klimaatbank. In de komende jaren moet de helft van de leningen die de EIB verstrekt, groen worden.
En dan komt er nog nieuw geld beschikbaar via de Europese begroting. Probleem daarbij is dat die begroting nog niet is vastgesteld en de lidstaten nog volop bakkeleien over hoeveel geld per lidstaat aan de EU moet worden afgedragen en wat er met dat geld gedaan gaat worden.
Kleinere begroting
Nederland is voorstander van een lagere begroting en bezuinigingen op onder meer de landbouwfondsen. In de plannen van de Europese Commissie wordt juist uitgegaan van een hogere begroting, waarbij Nederland dus meer geld aan Brussel betaalt.
Verder is het de bedoeling dat landen zelf gaan investeren, samen met het bedrijfsleven. Op die manier hoopt de Europese Commissie dat er uiteindelijk voldoende geld beschikbaar is om de groene operatie te bekostigen.
Revolutie
GroenLinks en het CDA zijn in een eerste reactie teleurgesteld over de voornemens van de Commissie om de Green Deal te financieren. Bas Eickhout (GroenLinks) roemt het astronomische bedrag, maar vindt het niet voldoende. "Dat bedrag wordt uitgesmeerd over tien jaar en dan heb je niet de revolutie die we nodig hebben."
Esther de Lange (CDA) vreest dat door de klimaatmaatregelen vooral werkgelegenheid uit Europa verdwijnt. "Kijk naar Oost-Nederland daar willen ze met elektrische bussen gaan rijden, goed voor het klimaat, maar die bussen worden gebouwd in China. Dat levert ons dus niks op."
Bij Forum voor Democratie zien ze niks in de plannen. "Nederland moet betalen voor het klimaatbeleid in Polen en Bulgarije, dat moet stoppen", aldus Rob Roos op Twitter.
De PvdA'ers zijn meer te spreken over de plannen. Paul Tang is blij dat de Europese Unie de strijd aangaat en de grootste vervuilers aanpakt. Eurocommissaris Timmermans hoopt dat de lidstaten zich de komende tijd flexibel zullen opstellen. "Je kan veel meer bereiken met een euro als je het Europees doet."
