'Eerst iets doen aan werkdruk cipiers voor een soepeler gevangenisregime'
Het lijkt een "geweldig idee" om gevangenen meer vrijheid te geven, vindt vakbond FNV Overheid. Maar aan verschillende randvoorwaarden wordt volgens de bond nu niet voldaan. Uit onderzoek van de Tilburg University en de Universiteit Leiden blijkt dat een soepeler gevangenisregime leidt tot 60 procent minder agressie. Duizend gevangen werden tijdens het nieuwe regime in de gevangenis van Nieuwegein gevolgd .
Ook binnen de gevangenismuren is het personeel positief over een soepeler regime. Volgens vakbond FNV Overheid willen ook de cipiers meer aandacht voor en contact met de gevangen. Er is wel een maar, vinden de bond en zeggen gevangenisbewaarders. Je kunt niet zomaar iemand een telefoon geven, omdat criminele activiteiten vanuit de gevangenis vaak via de telefoon gebeuren. En een soepeler gevangenisregime invoeren kan niet zonder meer personeel aan te nemen.
Nu al is er een enorm tekort aan personeel in de gevangenissen en het personeel lijdt daar onder, zegt Yntse Koenen van de bond. "De roosters zijn niet goed, er is al jaren een tekort. Het ziekteverzuim is hoog, ze kunnen het niet aan. En voordat we het personeel nou extra taken gaan geven, want dat is dit, zeggen we dat er eerst maar eens meer mensen bij moeten komen. Anders ga je personeel echt over de kling jagen. Het zijn crepeer-roosters, mensen melden zich ziek. Het is echt code rood."
Poep over zich en van de trap gegooid
De hoge werkdruk uit zich op allerlei manieren. Wat meespeelt is de toename van het aantal 'zware gevallen' in de gevangenissen, zegt de vakbondsbestuurder; mensen die psychiatrische problemen meenemen. Ook is er sprake van etnische spanningen. Door het gebrek aan personeel, is er volgens Koenen ook geen tijd voor opleidingen. "Want als iemand een opleiding volgt, dan heeft de rest van het team te weinig tijd voor de veiligheid."
Koenen refereert aan een eerder rapport, dat de vakbond heeft laten maken. "Daaruit blijkt dat 90 procent vindt dat het werk zwaarder is geworden. De helft van het personeel zegt ook: het wordt steeds onveiliger. Mensen worden bedreigd, gewurgd, ze krijgen stront over zich heen, worden uitgescholden, van de trap gegooid. Soms zie je dat bewaarders door andere gedetineerden worden gered. Dan ben je helemaal van het pad af. Als het niet veilig is, dan ga je er niet werken."
Even terug naar dat soepele regime; dit zijn de regels die daarbij horen:
Strafrechtadvocaat Willem Jan Ausma verbaast zich er niet over dat een soepeler gevangenisregime in Nieuwegein heeft gewerkt. "Ik hoor van mijn cliënten dat ze het ervaren als relaxt, dat ze beter in hun vel zitten, een betere mindset hebben en dat ze het idee hebben dat ze beter zijn voorbereid op de terugkeer in de maatschappij", zegt de advocaat.
Dat komt volgens Ausma onder meer door de keuzes die ze kunnen maken. Zo hadden de gevangenen een telefoon op de cel. "Ze hoeven niet in een rij te staan en krijgen dus geen ruzie met degene achter zich, als het gesprek wat langer duurt."
Volgens de strafrechtadvocaat betekent een soepeler regime niet dat de gevangenis geen straf meer is. "De vergelding is dat je bent opgesloten. Dan kun je iemand zoals vroeger op water en brood zetten en wegstoppen in een kerker, maar daardoor wordt het geen beter mens. Iemand moet uiteindelijk terug naar de maatschappij."
Maar wordt de bajes met een soepeler regime geen hotel? "Dat kun je zeggen", zegt Ausma. Maar voor een terugkeer in de samenleving is de aanpak toch beter. "De mensen zijn in de fout gegaan en als je dan niets doet aan gedragsverandering, dan gebeurt er ook niets."
