Voor garagehouder Chris Grau was het de druppel: de aankondiging van de Duitse regering vorig jaar dat er een CO2-heffing komt waardoor onder meer benzine en diesel de komende jaren flink duurder worden. "Ik dacht: 'nu is het genoeg geweest'. We willen nu eens onze stem laten horen, een ander geluid dan die klimaatactivisten."
Vier maanden geleden startte hij de Facebookgroep Fridays for Hubraum. Inmiddels is hij leider van een protestbeweging met 566.000 volgers. Het succes is volgens hem eenvoudig te verklaren. "De maatregelen die we allemaal moeten nemen voor het klimaat, dat werkt mensen op de zenuwen."
Volgens Grau ontbrak het tot nu toe aan een tegengeluid. Een geluid dat mensen volgens hem als 'extreem' bestempelen zodat ze er niet naar hoeven te luisteren. "Alles wordt in het extreme getrokken, je wordt in een hoek gedrukt. Mensen die helemaal niet zo'n extreme mening hebben, worden gebrandmerkt."
Tegelijkertijd ligt de Duitse regering ook van de andere kant zwaar onder vuur. "Onlangs gingen 1,4 miljoen mensen de straat op voor klimaatrechtvaardigheid. Dat zie je helemaal niet terug in wat de partijen en de regering doen", zegt Daniel Hofinger van protestgroep Ende Gelände.
"Daarom kiezen steeds meer mensen voor burgerlijke ongehoorzaamheid. Dan kun je je laten horen, ook als de partijen het niet willen." Zo blokkeerde protestgroep Ende Gelände de koolwinning bij een bruinkoolmijn, als actie tegen de in hun ogen te zwakke klimaatpolitiek.
Veel burgers voelen zich niet gehoord
In Duitsland dreigt het klimaat een nieuwe splijtzwam van de samenleving te worden, net zoals de migratiecrisis in 2015. Veel burgers voelen zich niet gehoord.
Ansgar Graw, politiek commentator bij de krant Die Welt: "We zien die polarisatie bijvoorbeeld in het oosten, waar de AfD heel sterk vertegenwoordigd is. Die partij zegt: We moeten ons concentreren op migratie en bij klimaat minder eisen stellen. In het westen gaat de polarisatie de andere kant op en zeggen mensen: We stemmen op de Groenen, want die doen meer voor het klimaat."
Bij deelstaatverkiezingen in West-Duitsland ging de winst naar Die Grünen. De populistische partij Alternatieve für Deutschland (AfD), kwam in Oost-Duitsland als winnaar uit de bus. De partij positioneert zich als klimaatontkenner, en daar zijn stemmen mee te halen.
Mensen stemmen op partijen waar ze het voor 80 procent niet mee eens zijn. Alleen omdat hun specifieke belang daarmee wordt gediend.
Klimaatwoordvoerder Karsten Hilse van de AfD zegt dat zijn partij "alleen de invloed die de mens op het klimaat heeft" ontkent. "Woorden als klimaatontkenner, en ik heb zelfs klimaat-nazi gehoord, werken zo polariserend, dat niemand zich meer neutraal kan opstellen."
De AfD steunt garagehouder Chris Grau in z'n protest. Maar Grau wil zelf niets met de AfD te maken hebben. Hij heeft alle haatzaaiende reacties van zijn site verwijderd, waarmee hij tienduizenden volgers verloor. Maar hij begrijpt wel waarom de AfD aantrekkelijk is.
"Mensen denken: Als er niet eens meer nagedacht wordt, stemmen we op de enige partij die overblijft. Die partij maakt er dankbaar gebruik van. Dat is het gevaar, kiezers lezen het partijprogramma niet. Mensen stemmen dan op partijen waar ze het voor 80 procent niet mee eens zijn. Alleen omdat hun specifieke belang daarmee wordt gediend. Dat is fout."
Oog voor sociale kant
Duitse onderzoekers van denktank Adelphi waarschuwen dat politieke partijen zich niet moeten verliezen in wetenschappelijke discussies en oog moeten hebben voor de sociale kant. Directeur Alexander Carius: "Klimaatbeleid loopt dwars door alles heen. Alles wordt anders. De manier waarop we eten, ons bewegen, geld verdienen, hoe we produceren en consumeren. Sommigen zijn bang verliezers te worden want klimaatbeleid kent niet alleen winnaars, maar ook verliezers."
Commentator Graw noemt de polarisatie een gevaar. "Tegenstellingen worden groter. Tussen oost en west, stad en platteland, jong en oud. Klimaat is nóg een strijdpunt in een samenleving die door de immigratiekwestie al heeft ingeboet aan sociaal bindmiddel, aan gezamenlijke basis."
Om een verscheurde samenleving te voorkomen moet de oplossing voor de klimaatcrisis niet ten koste gaan van de doorsnee Duitser, benadrukken zowel de linkse activist Hofinger, onderzoeker Carius als garagehouder Grau. "Dat is echt een uitdaging voor partijen, om beleid te ontwikkelen waarbij iedereen beter wordt van een wereld zonder CO2", zegt Carius. "Als dat niet lukt, kan het makkelijk opgepikt worden door populistische partijen."
Grau: "We zijn vóór milieubescherming en voor klimaatmaatregelen. Maar die moeten echt zin hebben en niet ten koste gaan van de gewone man. Dus doelgericht en met verstand, tegen de klimaathysterie."
