De Hemwegcentrale in Amsterdam die eind dit jaar dichtgaat

Hoge Raad doet uitspraak in klimaatzaak, dit moet je erover weten

De klimaatzaak van Urgenda tegen de Nederlandse Staat speelt vandaag weer. In de spraakmakende zaak werd het kabinet eerder door de rechter verplicht om bepaalde klimaatdoelen te halen. Hiertegen ging het kabinet vorig jaar in cassatie. Vandaag doet de Hoge Raad uitspraak.

1. Wat gaat er vandaag gebeuren?

De Hoge Raad doet om 11.00 uur uitspraak in de klimaatzaak. De inhoud van de zaak wordt niet beoordeeld, maar wel of het recht en de procesregels goed zijn toegepast. Toch is het nog spannend hoe de Hoge Raad zich gaat uitlaten over een zaak die gaat over klimaatverandering.

De uitspraak is vanaf iets voor 11.00 uur te volgen via een livestream op NPO Nieuws en NOS.nl, en op NPO 2.

Vanaf 12.00 uur demonstreren verschillende actiegroepen bij het gebouw van de Hoge Raad in Den Haag. Ze gaan de uitspraak vervolgens symbolisch aanbieden aan de Tweede Kamer.

2. Wat is de klimaatzaak van Urgenda ook alweer?

Het begint allemaal in 2013 met een aanklacht van klimaatorganisatie Urgenda tegen de Nederlandse Staat. De organisatie eist dat er een adequaat klimaatbeleid komt en vindt dat de overheid een onrechtmatige daad pleegt door niet te streven naar de klimaatdoelen die internationaal zijn afgesproken.

Twee jaar later krijgt Urgenda gelijk en bepaalt de rechtbank dat de Staat een zorgplicht heeft voor de bescherming en verbetering van het leefmilieu. De Nederlandse Staat moet van de rechter in 2020 de uitstoot van het broeikasgas CO2 met ten minste 25 procent hebben teruggebracht ten opzichte van het niveau in 1990.

Het kabinet gaat in hoger beroep bij het gerechtshof, maar voordat dat dient is het 2018. Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat voert aan dat de rechter heeft ingegrepen in een zaak die eigenlijk aan de politiek is. Urgenda betwist dat.

In oktober 2018 wordt het 2-0 voor Urgenda als de Staat ook het hoger beroep verliest. Het gerechtshof in Den Haag komt tot het oordeel dat een CO2-reductie van 25 procent het minimum is voor de Staat om te voldoen aan zijn zorgplicht. Het benadrukt dat sprake is van een "reële dreiging" door klimaatverandering.

Marjan Minnesma van Urgenda reageert geëmotioneerd op de uitspraak:

'Het had niet beter gekund. De Staat is echt weggevaagd'

Een maand later doet het kabinet een laatste poging en gaat in cassatie bij de Hoge Raad. "We gaan het vonnis uitvoeren", zei Wiebes. Maar het gaat om een principekwestie, zegt hij. "We willen in hoogste instantie weten of de rechter op de stoel van de politiek kan gaan zitten."

3. Wat is het standpunt van het kabinet?

De Urgenda-uitspraak gaat het kabinet gewoon uitvoeren, zo heeft Wiebes al vaak gezegd. "Wij vinden ook dat het aandeel van duurzame energie omhoog moet en de CO2-uitstoot naar beneden", aldus de minister.

Zowel het hoger beroep en de cassatie gaan hem dan ook om iets anders. "Het gaat over de manier waarop de rechter heeft geïntervenieerd in iets wat aan de democratie is. Eigenlijk is de democratie buitenspel gezet", zei Wiebes eerder.

Toch werd juist de kritiek dat de rechter zich met deze uitspraak mengt in politieke besluiten eerder van tafel geveegd. Dat deed zowel het gerechtshof als de rechtbank. Volgens het gerechtshof heeft Nederland zich gebonden aan internationale verdragen, die rechtsgeldig zijn en dus juridisch getoetst kunnen worden door de Nederlandse rechter.

Ook adviseerden de procureur-generaal en een advocaat-generaal eerder aan de Hoge Raad dat de uitspraak in de Urgenda-zaak in stand kan blijven.

4. Hoe zit het nu het met de klimaatdoelen?

In het Klimaatakkoord van afgelopen zomer heeft het kabinet beloofd dat Nederland in 2050 vrijwel geen broeikasgas CO2 meer zal uitstoten. Ook staat in dat akkoord dat er in 2030 minimaal 49 procent minder moet worden uitgestoten dan in 1990. Het Urgenda-vonnis verplichtte de Staat bovendien ook al tot een CO2-reductie in 2020 met 25 procent ten opzichte van 1990.

Om de CO2-reductie in 2020, 2030 en 2050 te bereiken zijn er in het Klimaatakkoord verschillende maatregelen genomen. Zo gaan binnen tien jaar de kolencentrales dicht, zijn er straks alleen nog elektrische auto's te koop en gaan we de komende dertig jaar van het gas af.

In deze video zetten we de belangrijkste maatregelen uit het Klimaatakkoord ook op een rij:

Wat gaan we merken van het Klimaatakkoord?

Toch worden de doelen met de aangekondigde maatregelen niet gehaald, zo bleek vorige maand uit verschillende onderzoeken. Naar verwachting is de CO2-uitstoot in 2030 43 tot 48 procent lager dan in 1990. Nog veel lastiger is het doel voor 2020. De onderzoekers denken dat de reductie volgend jaar 19 tot 23 procent kan zijn.

De 25 procent CO2-reductie die Urgenda in de klimaatzaak heeft bedongen, wordt volgend jaar dus waarschijnlijk niet gehaald. Om daaraan te voldoen moet er sowieso nog heel wat gebeuren. Vorig jaar lag de vermindering van de uitstoot op 15 procent.

Ook in vergelijking met andere Europese landen doet Nederland het niet bijzonder goed. In de laatst beschikbare vergelijking hangen we - net als vorig jaar - onderaan het rijtje. Van de 28 EU-landen staat Nederland op plek 20.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl