Europees Parlement steunt LHBT'ers in Polen: 'Dit is publieke discriminatie'

• Sarah Sramota

  redactie Berlijn

Het Europees Parlement heeft een resolutie aangenomen tegen de publieke discriminatie van LHBT'ers in Polen. En die is nodig, vindt initiatiefnemer Sophie in 't Veld (D66), want er zijn inmiddels bijna tachtig 'LHBT-vrije zones' in het land. Het Europarlement veroordeelt dit soort plekken ten strengste.

Wat zijn deze zones? En welke impact hebben ze op het dagelijks leven van Poolse LHBT'ers?

In februari dit jaar tekende de burgemeester van Warschau een LHBT-manifest. Hij beloofde zich in te zetten voor gelijke rechten voor de LHBT-gemeenschap en betere voorlichting op scholen over diverse seksuele geaardheden. Een dergelijk manifest was nieuw en LHBT-organisaties vierden het als een grote stap voorwaarts.

Het bleek juist het startschot voor een nieuwe haatcampagne tegen de Poolse homogemeenschap. Met de parlementsverkiezingen voor de deur bombardeerde de conservatieve PiS-partij het onderwerp tot hun belangrijkste campagnethema. De ideologie van de LHBT-beweging zou de traditionele christelijke gezinswaarden en de Poolse identiteit bedreigen, zo waarschuwde partijleider Jaroslaw Kaczinsky. De conservatieve krant 'Gazeta Polska' deelde stickers uit met 'LHBT-vrije zone' en de aartsbisschop van Krakau sprak zelfs van een 'regenboogplaag'.

Andere steden reageerden op het Warschause manifest dat LHBT'ers steunde door anti-manifesten aan te nemen. Eind maart verklaarde het bestuur van Swidnik, een stadje naast Lublin, de stad als 'vrij van LHBT-ideologie'. Vele gemeenten, districten en zelfs hele provincies volgden. Inmiddels zijn er 76 zogenaamde 'LHBT-vrije zones' op verschillende lokale bestuurlijke niveaus.

Een aantal LHBT-activisten maakte de 'Atlas van Haat', een kaart met alle LHBT-vrije zones (rood) en links naar de aangenomen resoluties en relevante persberichten. In de groene zones zijn anti-LHBT-projecten afgewezen, verworpen of van de agenda gehaald. In gele zones is een anti-LHBT lobby actief.

In iedere LHBT-vrije zone heeft het lokale bestuur een resolutie aangenomen. Hoewel de exacte inhoud ervan per zone verschilt, blijft de kern van alle resoluties gelijk: kinderen en gezinnen moeten beschermd worden tegen de verspreiding van de LHBT-ideologie, die in strijd zou zijn met waarden die in de Poolse Grondwet verankerd staan. Alles wat deze waarden ondermijnt, bijvoorbeeld seksuele voorlichting op scholen, wordt afgekeurd.

Er is binnen de LHBT-vrije zones dus geen sprake van een verbod op seksuele diversiteit. Er is namelijk een verschil tussen homoseksualiteit en LHBT-ideologie en activisme, zo beweert Nikodem Bernaciak van het Ordo Iuris Intitute for Legal Culture, een private organisatie die de lobby voor anti-LHBT-resoluties aanvoert. "Activisten vallen het traditionele gezin en huwelijk aan en willen de band tussen ouders en kinderen vernietigen."

De Poolse LHBT-gemeenschap herkent zich niet in deze zogenaamde ideologie. Door het woord ideologie te gebruiken wekken bestuurders de indruk dat ze geen individuen uitsluiten. Zo rechtvaardigen ze hun discriminerende beleid, vindt de 25-jarige activist Honorata Sadurska. "Maar wij zijn geen ideologie, wij zijn mensen!"

Resolutie

"Het is simpel: als je lid bent van de Europese Unie, dan mag je niet discrimineren. Dat is tegen de wet, tegen de verdragen", zegt Sophie in 't Veld (D66), Nederlands Europarlementariër en initiatiefnemer van de motie.

Het Europees Parlement roept de Europese Commissie op om tegen Polen op te treden en in te grijpen. Het is nog maar de vraag of de Poolse regering daar boodschap aan zal nemen. Op langere termijn denkt In 't Veld van wel, "maar er moet nog veel druk worden uitgeoefend."

Hoe is het leven in een 'LHBT-vrije zone'? Deze jongeren vertellen hun verhaal:

Honorata Sadurska (25), uit Pulawy. Ze is biseksueel en werkt als dierenarts en is activist: "In Pulawy hingen stickers met 'Pulawy Free From LGBT'. Toen ik laatst over straat liep, werd ik nageroepen en uitgescholden door een man. Onze regenboog-spandoeken waren na twee dagen vernietigd, foto's daarvan stonden online. Toen ik daarop reageerde, werd ik belaagd. Dit alles gebeurde nadat in mei de resolutie was aangenomen. Het zou ermee kunnen samenhangen, maar het kan ook toeval zijn."

Magdalena Dropek (37), uit Krakow. Ze is biseksueel en werkt als activist en journalist: "Ik zet me in voor LHBT-rechten, vooral in kleine steden. Voor jongeren daar is het moeilijk open te zijn of uit de kast te komen. In Krakau voel je de impact niet in het dagelijks leven. Ik ervaar de resolutie meer als symbolische uitsluiting, het raakt me op emotioneel vlak. Dat zo'n grote en populaire stad als Krakau in een LHBT-vrije zone valt, vind ik beangstigend. Ik vraag me af of toeristen hier geld uit willen geven, als ze dit weten."

Hubert Znajomski (19), uit Lecna. Hij is homoseksueel en studeert Internationale Betrekkingen: "Ik kom uit Lecna, een kleine conservatieve stad zo'n 25 kilometer van Lublin. Ik ben wel eens bang om daar te zijn. In de zomer ben ik aangevallen toen ik met vrienden in een parkje zat. Soms word ik nageroepen met 'flikker' of 'monster'. In Lublin voel ik me veiliger, dat is een grote stad. Ik denk dat de resolutie een bevestiging is van het heersende sentiment. Het nodigt mensen uit om LHBT'ers aan te vallen en geweld te gebruiken."

Bartosz Staszewski (29) is homoseksueel. Hij werkt als activist en documentairemaker: "De resoluties zijn symbolisch, maar kunnen wel invloed hebben, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs over tolerantie en acceptatie. De liberale burgemeester van Lublin is niet geïnteresseerd in LHBT-rechten, het stadsbestuur luistert niet naar ons. Als activist voel ik wel dat ik gevaar loop. In de aanloop naar de Lublin Pride in september ben ik meerdere malen met de dood bedreigd. Sindsdien ben ik waakzaam als ik de deur uitloop."