Een jaar gele hesjes: massale protesten verdwenen, onvrede niet

Wegblokkades in het hele land, plunderingen en de Champs-Elysées als slagveld. Op 17 november 2018 maakte Frankrijk voor het eerst kennis met de gele hesjes. Dit weekeinde viert de beweging het eenjarig bestaan. "Er zijn weinig groepen die in zo'n korte periode zoveel voor elkaar hebben gekregen", zegt correspondent Frank Renout.

Voor zaterdag en zondag zijn in het hele land zo'n 140 'jubileumprotesten' aangekondigd. In Parijs had de politie vooraf betogers verboden op de Champs-Elysées of bij politieke gebouwen te verzamelen, waardoor het vanochtend al vroeg "bijzonder onrustig" was in de Franse hoofdstad, aldus Renout. Rond het middaguur waren er 41 personen aangehouden, meldt de Parijse politie.

"Linkse anarchististen hebben zich ook bij de protesten aangesloten. Zij bekogelden vanochtend agenten met straatstenen, waarop de politie reageerde met charges en traangas":

Volgens Frank Renout is "een dag als vandaag voor velen reden om te laten zien dat er nog veel onvrede is met het beleid van president Macron".

Hoe de protesten er dit weekeinde verder precies uit gaan zien, is volgens Renout onduidelijk. De kopstukken van de gele hesjes die hij de afgelopen dagen sprak, willen over de telefoon niets zeggen. "Want ze worden afgeluisterd. Dus als ze iets zeggen, weet de politie dat ook meteen", zei hij gisteren in radioprogramma Met het Oog op Morgen.

Volstrekt ongeorganiseerd

Het is veelzeggend over wat de gele hesjes teweeg hebben gebracht. Een jaar geleden begon de beweging met een spontane uiting van onvrede over de aangekondigde verhoging van brandstofprijzen in Frankrijk. Om eenheid uit te stralen, hadden de betogers gele hesjes aangetrokken; het veiligheidshesje dat elke Franse automobilist verplicht in zijn auto heeft liggen.

In de weken erna werden de protesten breder, groter en feller. Elke betoger had zijn eigen motief om de straat op te gaan. Ze ageerden tegen het grote verschil tussen arm en rijk in het land, de macht van 'Parijs' of de afnemende koopkracht.

Het "volstrekt ongeorganiseerde" is volgens correspondent Renout een belangrijke kracht van de protestgroep. "De politiek kreeg maar weinig grip op ze", aldus Renout. "Als je een geel hesje aantrok, hoorde je erbij."

Volgens Renout is dat anarchistische tegelijk een zwakte gebleken: "Het afgelopen jaar was er intern veel verdeeldheid. Bijvoorbeeld omdat groepen naar extreemrechts of -links trokken of zich wilden aansluiten bij de politiek."

Correspondent Frank Renout sprak in januari nog met gele hesjes-voorvrouw Priscillia Ludosky

Buiten kijf staat volgens Renout het effect van de beweging op het beleid van president Macron. De gele hesjes zijn erin geslaagd de onvrede over de verschillen tussen arm en rijk op de politieke agenda te krijgen. Met als resultaat onder meer een investering van 17 miljard om de koopkracht te verbeteren. Renout: "Er wordt veel gedemonstreerd in Frankrijk, maar nog nooit is er een groep in geslaagd zo snel zo'n bedrag op tafel te krijgen."

Ook is Macron door de gele hesjes meer gaan luisteren naar de Fransen. "Hij gaat meer het land in en is gaan overleggen met mensen uit het veld. Bijvoorbeeld tijdens de discussie over de pensioenhervormingen en straks ook over maatregelen in het onderwijs", zegt Renout.

De impact van de Franse gele hesjes inspireerde ook zusterbewegingen in andere landen. Op 25 november viert de Nederlandse gele hesjes-tak het eenjarig bestaan. Over een week is er een jubileumdemonstratie op het drielandenpunt in Vaals en dinsdag schuift een afvaardiging aan bij premier Rutte in het Torentje.

Ingeborg Westendorff gaat namens de gele hesjes kritisch het gesprek aan met de premier. "Hij pretendeert namelijk volksvertegenwoordiger te zijn, maar hij luistert niet. Hij luistert om te antwoorden. Niet om te horen wat er speelt", zei ze in Met het Oog op Morgen.

Boosheid

Ze peinst er alleen niet over om zelf de politiek in te gaan. "Want zij hebben gekozen voor die baan, wij niet. Ze moeten het alleen wel goed doen. We zien onszelf niet als een organisatie. Wij zijn gewoon allemaal losse individuen die het niet eens zijn met het regeringsbeleid."

Dit weekeinde gaan de Franse gele hesjes voor het 53ste weekeinde op rij de straat op. Aantallen van bijvoorbeeld 300.000 mensen zoals een jaar geleden haalt de beweging al een tijdje niet meer. "Het zijn er misschien nog enkele duizenden", zegt Renout.

Dat betekent volgens hem niet dat de beweging op zijn einde loopt. "Er was ontzettend veel sympathie voor ze en nog steeds staat ongeveer de helft van de Franse bevolking achter hun eisenpakket. Want alle onderzoeken in het land wijzen erop dat de boosheid er nog steeds is, ook al gaan er minder mensen de straat op."