Criminaliteit onder asielzoekers: ambtenaren schrapten belangrijke passage

• Nynke de Zoeten en Jorn Jonker

Ambtenaren schrapten zelf een cruciale passage uit een rapportage over criminaliteitscijfers onder asielzoekers. Dat die passage uit een rapport werd gehaald, zorgde ervoor dat staatssecretaris Mark Harbers (Justitie en Veiligheid) zich in mei genoodzaakt zag om af te treden.

Uit interne communicatie, opgevraagd door Nieuwsuur, blijkt dat topambtenaren op eigen houtje uitleg weghaalden over de criminaliteitscijfers. Die toelichting zou volgens hen maar vragen oproepen. Maar die beslissing kreeg grote gevolgen: Harbers stapte op vanwege de kwestie.

Verdoezeld

Toen de rapportage openbaar werd, stond daarin alleen een top-10 van misdrijven, gerangschikt op hoe vaak asielzoekers door justitie in verband werden gebracht met deze misdrijven. Daarnaast stond het kopje 'overig' in de rapportage, waar zo'n duizend misdrijven onder zouden vallen.

Nadat de Telegraaf er vragen over stelde, bleek dat op het ministerie al bekend was dat er onder dit kopje 'overig' ook zware misdaden vielen, zoals tachtig zedenmisdrijven. Het beeld ontstond dat staatssecretaris Harbers de zware criminaliteit onder asielzoekers opzettelijk verdoezeld had.

Uit de opgevraagde stukken blijkt dat door ambtenaren aanvankelijk wel werd voorgesteld om in de openbare stukken expliciet uit te leggen wat er onder het kopje 'overig' moest worden verstaan. Zedenmisdrijven en alchohol- en drugsgerelateerde misdaad bijvoorbeeld. De ambtenaar die dit voorstelde, meldde er nog bij dat de politiek eerder immers geïnteresseerd was in deze categorie misdaad.

Transparant

De uitleg werd uiteindelijk geschrapt na ambtelijk 'topberaad'. Het zouden te veel vragen oproepen. Bijvoorbeeld over waarom bepaalde misdrijven, door afrondingsverschillen, niet de top-10 hadden gehaald. Er werd onder meer voorgesteld om de uitleg te beperken tot dat het kopje 'overig' een 'veelheid van andere soorten misdrijven' bevat. Het topberaad van ambtenaren wilde niet in de toelichting expliciet maken welke zware misdrijven daar onder vielen.

Staatssecretaris Harbers werd niet op de hoogte gebracht van die discussie in zijn topberaad. Hem wordt in een memo wel verteld dat hij met deze rapportage over asielcriminaliteit de Tweede Kamer 'completer en transparanter' informeert. Uiteindelijk stapte Harbers op omdat hij het parlement juist niet compleet en transparant informeerde.