McDonald's verbiedt relaties op het werk, maar hoe zit dat in Nederland?

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

Bij hamburgerketen McDonald's zijn liefdesrelaties tussen managers en het personeel verboden. Dat staat in de gedragscode van het bedrijf. Topman Steve Easterbrook deed het toch en werd door het bestuur gedwongen om op te stappen. Hoe is dat eigenlijk bij ons geregeld? Kun je in Nederland ontslagen worden voor een relatie met een andere werknemer?

"Nee, zoals dat in deze zaak is gegaan, zou dat in Nederland nooit kunnen", zegt advocaat Hian Li Ko, gespecialiseerd in arbeidsrecht. "Wij vinden dat zo'n gedragscode te veel inbreuk maakt op de privacy van een werknemer. Want Easterbrook is natuurlijk ook gewoon een werknemer."

Binnen het Nederlands recht behoort een liefdesrelatie tot het privédomein van een werknemer en dat wordt juridisch vrij sterk beschermd. "Een werknemer heeft recht op privacy en op een persoonlijke levenssfeer. Wat hij buiten het werk om doet, daar heeft zijn werkgever in beginsel geen moer mee te maken", zegt Ko.

Voordat een werknemer ontslagen wordt vanwege een relatie met een collega moet er volgens Ko wel wat meer aan de hand zijn. "Het feit dat er een relatie is, is niet voldoende." Zeker als het om een relatie gaat tussen werknemers in een gelijkwaardige positie, zijn er weinig problemen te verwachten. Hoewel het hier ook wel mis kan gaan. Als er bijvoorbeeld problemen ontstaan binnen de relatie, kan samenwerken heel lastig worden en kan de sfeer op de werkvloer negatief beïnvloed worden.

Een werkgever zou dan bij de rechter als ontslaggrond kunnen aanvoeren dat de liefdesrelatie op het werk leidt tot een verstoorde arbeidsrelatie en daar kan een rechter in meegaan. Toch zal een rechter volgens Ko dan altijd kijken of er geen andere oplossingen mogelijk zijn, bijvoorbeeld het overplaatsen van een van de betrokkenen naar een andere functie of afdeling.

Melden is niet verplicht

Het is niet verplicht om bij je baas te melden dat je een relatie hebt met een andere werknemer, maar je kunt het beter wel melden als sprake zou kunnen zijn van tegenstrijdige belangen of als de relatie de onderneming van de werkgever zou kunnen schaden. "Als jij donders goed aanvoelt dat het gevoelig ligt of de werkzaamheden van de onderneming raakt, dan zou je het als goed werknemer moeten melden", zegt Ko.

Als voorbeeld geeft ze de zaak uit 1998 van de directeur algemene zaken van Feyenoord die een relatie kreeg met de algemeen directeur van Ajax. "Feyenoord heeft toen gezegd dat zij weg moest omdat hun relatie in het nadeel van Feyenoord zou kunnen zijn als ze in bed belangrijke informatie deelden over hun werk." De zaak kwam voor de rechter en die oordeelde toen dat er inderdaad sprake was van belangenverstrengeling. "Ze kreeg overigens wel een hele hoge ontslagvergoeding mee", aldus Ko.

Belangenverstrengeling

Ook in een relatie waarbij een van de twee geliefden een leidinggevende functie heeft en op de werkvloer de baas is van de ander, kan dat problemen geven. Ook hier kan sprake zijn van belangenverstrengeling of de schijn daarvan. Zeker als de geliefde in de hogere functie betrokken is bij de promotie van zijn partner.

Dat gebeurde kort geleden nog bij het Openbaar Ministerie waar voormalig procureur-generaal Marc van Nimwegen zijn vriendin Marianne Bloos benoemde tot hoofdofficier van justitie.

"Dat is echt een heel duidelijk geval waarin ze hadden moeten melden dat ze een relatie hadden", zegt Ko. "Omdat er sprake was van belangenverstrengeling. Omdat zij een betere positie kreeg door hem."

Helpen gedragsregels?

Bedrijven die dit soort situaties willen voorkomen kunnen wel, net als McDonald's deed, een gedragscode opstellen over relaties op het werk. "Als werkgever kun je dan zeggen: ze wisten dat we dat niet wilden en toch hebben ze het gedaan."

Maar voor de Nederlandse rechter zal zo'n gedragscode volgens Ko nooit standhouden. "Het staat in de gedragsregels, dus het had niet gemogen, dat zal een rechter nooit zeggen. De rechter kijkt verder dan de gedragscode alleen."

In Amerika gaat dat dus heel anders, hoewel het ontslag van Easterbrook volgens correspondent Marieke de Vries wel tot verbaasde reacties heeft geleid. "Het was immers een relatie tussen twee volwassenen en met wederzijdse instemming. Daarnaast was Easterbrook niet getrouwd en ging hij dus ook niet vreemd. Verder moeten we wel bedenken dat het niet bekend is wie de vrouw in kwestie was, en of er dus sprake was van een verstoorde machtsverhouding."