Macedoniërs voelen zich verraden na EU-besluit: 'Hoe nu verder?'

Bovenop een steile klif bij het kerkje van Sint Kaneo zit Stefan Maslov aan een picknicktafel koffie te drinken. Hij kijkt uit over het diepste en oudste meer van Europa: het meer van Ohrid, waar hij de hele zomer toeristen heeft rondgevaren. Net als veel andere Macedoniërs wachtte hij vorige week op groen licht uit de Europese Unie. Dan zou zijn land eindelijk mogen beginnen met het toetredingsproces voor lidmaatschap. Het was tevergeefs.

"We hoopten dat Europa ons eindelijk zou accepteren", verzucht hij. "Nu denk ik dat ze ons er helemaal niet bij willen hebben."

De deur naar de EU blijft voorlopig dicht voor Noord-Macedonië en Albanië. Nederland zei 'nee' tegen Albanië en gaf Noord-Macedonië het voordeel van de twijfel, maar Frankrijk trapte op de rem voor beide landen. De Fransen vinden het niet het juiste moment voor uitbreiding van de unie.

Dat is hard aangekomen in Noord-Macedonië, dat al veertien jaar kandidaat-lidstaat van de EU is maar nog steeds niet is begonnen met de fase voorafgaand aan toetreding. Het doet vooral pijn omdat het land vorig jaar een grote concessie deed om vooruitgang mogelijk te maken: Macedonië veranderde de naam van het land in Noord-Macedonië. Aan het langlopende naamconflict met Griekenland kwam daarmee een eind.

Dat gebeurde onder leiding van de pro-Europese sociaaldemocraten, die twee jaar geleden aan de macht kwamen in Skopje. Opeens was de weg vrij voor een compromis. Maar de verandering van de naam was en is nog altijd een gevoelig punt in de samenleving.

Schipper Stefan Maslov stemde vorig jaar in een referendum voor de naamswijziging. Maar net als veel landgenoten deed hij dat niet van harte. "Het was een zware pil om te slikken", zegt hij. "We wilden het niet, maar deden het toch omdat we er iets beters voor terug zouden krijgen."

Nu de EU Noord-Macedonië langer wil laten wachten, overheerst een gevoel van verraad, zegt hij. "De naam krijgen we niet meer terug, ben ik bang."

'Hoe moeten we nu verder?'

Ook bij de Macedonische regering is de stemming bedrukt. Nikola Dimitrov, minister van Buitenlandse Zaken, is ervan overtuigd dat zijn land het verdiende om groen licht te krijgen. "Dit land heeft een dramatische draai naar een echte democratie gemaakt. Van een regering die autoritair en corrupt was, naar een progressieve wind", zegt hij in een interview met de NOS. "Als dat niet erkend wordt en als de EU zulke vooruitgang niet aanmoedigt, hoe moeten we dan verder om dit land echt Europees te maken?"

Het teleurstellende nieuws uit Europa heeft tot een politieke crisis geleid. Premier Zoran Zaev treedt in januari af, in april komen er vervroegde verkiezingen.

Dat zet de deur weer op een kier voor de conservatieve oppositiepartij, die eerder elf jaar lang het land regeerde. De toenmalige premier Nikola Gruevski, veroordeeld voor corruptie, ontvluchtte vorig jaar het land om aan een gevangenisstraf te ontkomen. Hij dook op in Hongarije waar hij door premier Viktor Orbán met open armen is ontvangen.

Het 'nee' van de EU sterkt de support voor de conservatieven, die altijd fel tegenstander waren van de naamswijziging. Buitenlandminister Nikola Dimitrov waarschuwt ervoor. "Dit maakt onze pro-Europese koers zwakker. We hebben nog hoop, maar er is ook angst voor het terugvallen in de oude politiek."

Dat er nog veel verbeterd moet worden voordat Noord-Macedonië lid kan worden staat buiten kijf. Macedoniërs klagen nog altijd over corruptie en vriendjespolitiek. Maar, zegt de minister, er zijn grote stappen vooruit gezet. "Niemand anders zal ons land komen hervormen, dat moeten we zelf doen. Maar zonder een Europees perspectief in zicht, wordt dat wel steeds moeilijker."

'Ziel van Macedonië verkocht'

Een meerderheid van de Macedoniërs wil graag lid worden van de Europese Unie. De interne markt zal goed zijn voor de economie, en ook het toerisme kan groeien. Maar mensen vragen zich af of dat het allemaal nog wel waard is.

"Met de naam hebben ze onze identiteit afgenomen", zegt Kliment Naumov, die als reisgids met Nederlandse toeristen werkt. "Ze hebben de ziel van Macedonië verkocht, en ook nog eens voor een veel te lage prijs."

Naumov zegt dat hij zijn toeristen nog steeds verwelkomt met 'welkom in Macedonië'. "Ik ben Macedoniër, ik woon in Macedonië en ik zal altijd de Macedonische geschiedenis en cultuur presenteren aan mijn gasten. Niet de Noord-Macedonische."