Slaaptrein beleeft Europese 'revival' en komt ook terug naar Nederland

De laatste reguliere slaaptrein vertrok bijna drie jaar geleden uit Nederland. De Duitse spoorwegen, die de verbinding van Amsterdam naar Zuid-Duitsland en Zwitserland onderhielden, zagen er geen brood meer in. Niet meer van deze tijd en vooral: te duur.

Drie jaar later ziet de wereld er heel anders uit. Deze week maakten de NS en staatssecretaris Van Veldhoven bekend dat de slaaptrein in 2021 terugkeert naar Nederland, nu geëxploiteerd door de Oostenrijkse vervoerder ÖBB. Die sprong in het gat dat de Duitsers lieten vallen en heeft slaaptreinen in meerdere Europese landen in korte tijd winstgevend en populair gemaakt.

Vorig jaar steeg het aantal nachtreizigers bij de ÖBB met 15 procent, inmiddels zorgen de Nightjets voor 20 procent van de omzet van het bedrijf. Het aantal verbindingen groeit en er zijn nieuwe treinen besteld. Volgend jaar wordt Amsterdam aangesloten, mogelijk volgt Brussel. Nederland en België horen nu bij de weinige landen in Europa zonder slaaptrein, even afgezien van gecharterde ritten naar zon- of wintersportbestemmingen.

'Iets om je mee te profileren'

De opmars van de Oostenrijkers wordt mede gevoed door de discussie over klimaatverandering en duurzame manieren van reizen, denkt Hildebrand van Kuijeren van treinreiziger.nl. "Het besef dat de slaaptrein iets is om je mee te profileren dringt steeds meer door." Dat zie je volgens hem ook aan de draai van de Duitse spoorwegen; die denken nu toch weer na over het concept.

In Zweden, het thuisland van klimaatactivist Greta Thunberg, is de vraag naar de slaaptrein tussen Malmö en Stockholm vorig jaar met 100 procent gestegen. Richting het noorden van Zweden steeg de populariteit met 25 tot 60 procent. Een uithangbord als Thunberg, die naar al haar afspraken in Europa de trein pakt, helpt volgens Van Kuijeren om de slaaptrein onder de aandacht te krijgen. "In Zweden zie je ook een lichte daling van het aantal vliegreizigers. Daar heeft zij zeker een rol bij gespeeld."

Breken er dan weer gouden tijden aan voor de slaaptrein? "De Oostenrijkse spoorwegen krijgen nog wel subsidie voor een aantal verbindingen", nuanceert de spoorkenner. De lijn naar Amsterdam valt daar ook onder; het ministerie van Infrastructuur springt de komende jaren met 6,7 miljoen euro bij. "Het is nog niet zo dat het volledig uit kan, maar de kostendekkingsgraad is best hoog."

Andere doelgroep

Wel is het zo dat reizen per trein in de lift zit. NS zag afgelopen zomer 13 procent meer internationale reizigers dan het jaar ervoor, meldde het ministerie donderdag. "De groei is daar het grootst, maar het is niet zo dat vliegtuigen leeglopen." Bovendien is het kabinetsbeleid om de trein voor korte buitenlandse reizen zo aantrekkelijk te maken, dat reizigers het vliegtuig laten staan.

"Onderzoek heeft laten zien dat privacy en comfort in de nachttrein belangrijker zijn dan de prijs", aldus Van Kuijeren. "Mensen kennen een andere waarde toe aan zo'n verbinding." Bij de ÖBB zijn de duurste en comfortabelste coupés als eerste volgeboekt - gewone stoelen blijven geregeld leeg. "Je spreekt er een andere doelgroep mee aan dan bij low cost-vluchten."

Al met al is Van Kuijeren optimistisch over de toekomst van de slaaptrein. "Ik ga er eigenlijk van uit dat er nog verbindingen bij komen. Al zal het niet meer zo worden als vroeger, toen je nog rechtstreeks naar Moskou kon."

NOS op 3 zocht eerder uit hoeveel sneller een treinreis naar allerlei Europese steden in de toekomst kan zijn. Wint de trein dan van het vliegtuig? Bekijk het hier: