Ook voormalig centraal bankiers waarschuwen voor 'gevaarlijk' ECB-beleid

Het beleid dat de Europese Centrale Bank nu heeft ingezet is schadelijk. Daarvoor waarschuwen zes voormalige centraal bankiers, onder wie ook oud-DNB-president Nout Wellink, in een gezamenlijk memorandum. Het is uitzonderlijk dat voormalig centraal bankiers zich op deze manier uitspreken.

De zes voelen zich door de toenemende crisismaatregelen die de ECB neemt geroepen om openlijk kritiek te leveren. Ze onderschrijven daarmee de kritiek van Klaas Knot, de huidige president van DNB, en gaan nog verder.

"Als voormalig centraal bankiers en als Europese burgers kijken we met toenemende bezorgdheid naar de aanhoudende crisis modus van de ECB", schrijven ze.

Naast Wellink hebben oud centraal bankiers Hervé Hannoun (Frankrijk), Otmar Issing (ECB), Klaus Liebscher (Oostenrijk), Helmut Schlesinger (Duitsland) en Jürgen Stark (ECB) het memorandum ondertekend.

Inflatiehonger

De zorgen van de zes beginnen bij de constatering dat de ECB geleidelijk haar mandaat anders is gaan invullen. De centrale bank heeft als doel om te zorgen dat de waarde van de euro stabiel is.

Daar is ook een heel concrete definitie voor opgesteld: de inflatie, de mate waarin een munt zijn waarde verliest, moet onder de 2 procent blijven. Dit jaar blijft die hangen onder de 1,5 procent.

Dat past dus binnen het officiële mandaat, en maatregelen zoals een verlaging van de rente zouden niet direct nodig hoeven te zijn. Maar de voormalige centraal bankiers wijzen erop dat de ECB in de loop der jaren het inflatiedoel als heel precies net onder de 2 procent is gaan interpreteren.

"Dat geeft een fantastisch alibi als de inflatie maar niet naar de 2 procent gaat, om maar te blijven verruimen", zegt Wellink. "Ook als je op een bevredigende 1 of 1,5 procent zit."

Zombies

Dat is gevaarlijk, waarschuwen ze. De negatieve gevolgen van een lage rente spreiden zich uit van de banken, naar verzekeringsbedrijven, pensioenfondsen en de gehele financiële sector.

Door een lage rente leveren zowel sommige beleggingen als spaargeld minder op, en daardoor gaan investeerders en bedrijven op zoek naar investeringen en beleggingen die meer opleveren maar ook risicovoller zijn. Dat duwt de prijs verder omhoog van zulke bezittingen, zoals aandelen en huizen.

Maar die opstuwing is kunstmatig, zeggen de zes. En het risico groeit mee. Die hoge prijzen kunnen uiteindelijk abrupt kelderen, en dat kan zelfs tot een diepe crisis leiden. Zwakke bedrijven, 'zombies' die nu door goedkope leningen kunstmatig overeind blijven, kunnen dan omvallen.

Ook over het opkoopprogramma zijn ze niet te spreken. "Na jaren zal die nauwelijks voor een positief effect op de economische groei zorgen." En dat roept steeds meer de verdenking op dat de ECB schulden nu vooral nog opkoopt om overheden in het zuiden van Europa te helpen die diep in de schulden zitten, zeggen de ondertekenaars van het memorandum. Daar zitten geen Zuid Europeanen tussen.

Hoelanger en verder dit 'ruime' beleid van de centrale bank doorgaat, hoe moeilijker het zal worden om te stoppen. En hoe groter het risico op een terugval.

De afsluiting van het memorandum is onheilspellend. "Mocht er een grote crisis komen, dan is die van heel andere omvang dan die we tot nu toe gezien hebben. Net als andere centrale banken dreigt voor de ECB het einde van haar controle over de schepping van geld."

Transparantie

Het statement komt niet lang nadat de ECB nieuwe stappen heeft gezet in het aanzwengelen van de economie. In september werd aangekondigd dat de rente verder omlaag gaat, en dat er weer schulden opgekocht gaan worden.

"Dat was niet de directe aanleiding voor dit memorandum", zegt Wellink. "Het heeft het wel versneld." Samen met de vijf andere oud-centraal bankiers maakt hij zich al langer zorgen over ontwikkelingen in het ECB-beleid.

"De opmerkingen van Knot passen in een proces van toenemende transparantie bij de ECB", aldus Wellink. "Eerst waren er geen notulen, nu zijn er notulen zonder naamsvermelding en de volgende stap zal zijn notulen met namen, zoals het geval is in de VS en het VK. Publieke uitlatingen als die van Knot, waardoor individuele opvattingen duidelijk worden, passen in dit proces van toenemende transparantie."

Dit memorandum moet een discussie over dat beleid op gang brengen. Wellink: "Politici mogen volgens het EU-verdrag geen druk uitoefenen, wie mag dat dan wel?"