Kritiek op ban Gouden Eeuw, Rijksmuseum handhaaft de term
Van "geschiedvervalsing" en "zelfhaat" tot "een goed idee". Het plan van het Amsterdam Museum om de term 'Gouden Eeuw' in de ban te doen, roept veel reacties op. Volgens het museum negeert de bijnaam van de 17e eeuw de negatieve kanten van die eeuw, zoals armoede, oorlog en slavernij.
"We realiseerden ons dat we met de term '17e eeuw' beter uit de voeten kunnen", zei museumdirecteur Judikje Kiers vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. "Daarmee krijgen we ruimte om het beeld van die periode opnieuw in te kleuren."
'Heel erg moe'
Maar lang niet iedereen kan zich vinden in die redenering. Premier Rutte verzuchtte in zijn wekelijkse persconferentie: "Wat een onzin is dit. Hier kan ik niks mee". Hij vindt de 'Gouden Eeuw' een prachtige term voor een tijd waar we "terecht trots" op mogen zijn. "Het Gewest Holland was toen net zo machtig als de Verenigde Staten nu. Dit was de plek van de grote zeevarenden, van de grote uitvinders en van de grote kunstenaars. En ja, er zaten aspecten aan waarvan we nu zeggen: ai. Maar die kun je ook gewoon benoemen."
Minister Van Engelshoven (D66) van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap weet ook niet of het verstandig is om de term Gouden Eeuw te schrappen. "Voor mij is het én de 17e eeuw én de Gouden Eeuw. Zo noemen we het nu eenmaal. Het wás ook een gouden eeuw voor de handel en de kunst."
Wel vindt de minister dat alle kanten van de 17e eeuw moeten worden belicht. "Maar de naamgeving in musea is echt een keuze van het museum zelf. Dat moet een eigen afweging maken."
Minister Slob wordt "heel erg moe" van de vraag welke term we moeten gebruiken:
VVD-Kamerlid El Yassini viel naar eigen zeggen van zijn stoel toen hij het nieuws over de Gouden Eeuw vernam. "Eerst moesten de straatnaambordjes weg, toen de standbeelden en nu de hele Gouden Eeuw", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Ik heb liever dat het Amsterdam Museum uitlegt wat de Gouden Eeuw ons land heeft gebracht én wat de negatieve kanten ervan zijn. Dat is ook de taak van een museum."
Volgens El Yassini is voor de uitvoering van die taak geen naamswijziging nodig. "We moeten niet plotseling een Gouden Eeuw-gêne krijgen. Straks kennen we onze eigen geschiedenis niet meer."
Directeur Kiers van het Amsterdam Museum erkent dat de term Gouden Eeuw in bepaalde contexten nog prima te gebruiken is, maar dat het woord 'goud' niet de lading dekt van alle verhalen uit die eeuw. "Natuurlijk wás de 17e eeuw de Gouden Eeuw van de schilderkunst, we hebben ongelooflijke welvaart gekend in die periode en we hadden relatieve religieuze tolerantie die veel heeft betekend voor Amsterdam."
Maar, zegt Kiers: "Ik vind het ook belangrijk om ruimte te geven aan andere verhalen." Volgens de museumdirecteur stelde een deel van de bezoekers daar weleens vragen over. "Was Amsterdam in de 17e eeuw alleen opgebouwd uit rijke mensen? En woonden er niet ook mensen van kleur? We proberen daar nu invulling aan te geven en daar past de term 17e eeuw beter bij."
Rijksmuseum houdt vast aan term
Het Amsterdamse Rijksmuseum, waar ook veel zalen aan de 17e eeuw zijn gewijd, laat weten dat het de term Gouden Eeuw zal handhaven.
"De naam slaat op een periode in de geschiedenis van grote welvaart", zegt directeur Taco Dibbits tegen de NOS. "Dat neemt niet weg dat wij de schaduwzijde hiervan erkennen. Het Rijksmuseum benadert de geschiedenis vanuit verschillende perspectieven. Zo openen we volgend jaar een tentoonstelling over slavernij."
Eerder dit jaar was er ook al aandacht voor de schaduwkanten van de Nederlandse geschiedenis. Toen maakte minister Van Engelshoven bekend dat ze de Canon van Nederland laat aanpassen, het overzicht van de nationale geschiedenis.
De Amerikaans-Nederlandse historicus James Kennedy gaat de evaluatie van de canon leiden. Naar verwachting is de nieuwe versie in het voorjaar van 2020 klaar.
