Dit zijn de geheime Binnenhofplannen die de Kamer 'megalomaan' noemt

• Bernice Willemsen

  redacteur Politiek

De deze week ontslagen architect Ellen van Loon verweert zich publiekelijk tegen de kritiek dat ze te dure en te ingrijpende plannen heeft gemaakt voor de renovatie van de Tweede Kamer. De architecte van het internationaal gerenommeerde Rotterdamse bureau OMA vindt dat ze "vals beschuldigd" is door de Kamer. "Er is bewust gelekt om mij weg te krijgen."

Het architectenbureau OMA onthult - exclusief bij de NOS - de plannen die er de afgelopen jaren zijn gemaakt. Op het ontwerp van wat een megalomane "tropische binnentuin" werd genoemd, staat slechts een boom afgebeeld.

"Het is de meest sobere renovatie, die we ooit hebben gedaan. Het was allemaal binnen het budget," zegt Van Loon. Het complete Binnenhof-complex moet vanwege achterstallig onderhoud en slechte brandveiligheid in 5,5 jaar voor 475 miljoen euro worden verbouwd.

Bekijk hieronder de plannen van OMA (eerst krijg je de huidige situatie, daarna het ontwerp):

Begin deze week werd bekend dat het contract met Van Loon werd ontbonden en dat het Rotterdamse bureau 2,7 miljoen euro als afkoopsom krijgt. Het afgelopen jaar groeide de kritiek in de Tweede Kamer op de te ambitieuze plannen voor het historische parlementsgebouw.

Er zou sprake zijn van "een tropische kantoortuin" en te ingrijpende verbouwingen, zoals de bouw van een te grote vergaderzaal, het aanpassen van de Statenpassage en de bouw van een nieuwe entree aan de Hofplaats.

Van Loon zegt zelf dat dit het "soberste project" is dat ze ooit heeft gedaan:

De Kamerleden baseerden hun oordeel voornamelijk op krantenberichten, de meeste uit het Algemeen Dagblad. Slechts een kleine groep Kamerleden, de leden van de Bouwbegeleidingscommissie (BBC) en het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, hadden Van Loons schetsen zelf mogen inzien. In 2016 heeft het toenmalige kabinet de verbouwing van het historische complex tot geheim bestempeld vanwege de veiligheid.

De geheimhouding leidde tot een onmogelijke situatie, zegt Van Loon. Ze kon zich niet verweren of aantonen dat er van megalomane plannen geen sprake was. Ze kwam in een politieke krachtenveld terecht dat ze nog nooit had meegemaakt, blijkt uit haar verhaal. "Het was bizar. Ik dacht: waar ben ik in beland? Het was een soort House of Cards. Ik moest vechten tegen schimmen."

De architecte benadrukt dat ze een waslijst met wensen van de Kamer had gekregen. In 2017 is 95 procent van haar ontwerpen door de Kamer goedgekeurd. "Ik heb ook een handtekening gekregen van het presidium". Het presidium is het dagelijks bestuur van de Kamer, onder voorzitterschap van Kamervoorzitter Arib. Van Loon was dan ook verbaasd dat de Kamervoorzitter publiekelijk uitsprak dat "ons gebouw niet mag worden verminkt."

Bekijk hieronder nog meer plannen van OMA (eerst krijg je de huidige situatie, daarna het ontwerp):

Van Loon ziet in de politiek angst om belastinggeld te verkwisten aan de eigen huisvesting en dat vindt ze ook logisch. "Maar er is ook angst in de politiek om een visie te hebben."

OMA wilde een aantal zaken doelmatiger en efficiënter maken. Personeel moet nu met karretjes eten en koffie het hele gebouw doorrijden. "Premier Rutte staat wel eens naast een kar vis in de lift." Van Loon wilde ook de buiten geplaatste vuilcontainers weghalen. "Daar hadden we ook groen bedacht."

Ingetekende bomen

De ophef over de "tropische binnentuin" heeft haar verbaasd. Het idee was om een stuk groen door te trekken met een paar bomen en het groen toegankelijk te maken voor de Kamerleden. "Er is een hele discussie over vergroening en dan ontstaat er zo'n opwinding over een paar ingetekende bomen."

De extra ingang aan de Hofplaats was bedoeld voor de half miljoen bezoekers van de Tweede Kamer. Het was ook een van de eisen van de Tweede Kamer. En in tegenstelling wat gesuggereerd werd, is er van een laminaatvloer in de Oude Zaal nooit sprake geweest. "We wilden de zaal in de oude glorie terugbrengen." Ook de omstreden XL-zaal is een idee van de Tweede Kamer.

Van Loon betreurt dat ze moest stoppen met het project. "Ik had het graag tot een goed einde gebracht. Het is toch een eer om het parlement te renoveren." Ze snapt dat de afkoopsom van 2,7 miljoen euro als veel geld wordt beschouwd, maar daarvoor kunnen de nieuwe architecten verder met een deel van haar ontwerpen.

Architect Pi de Bruijn, die in de jaren 90 de nieuwbouw van de Tweede Kamer ontwierp, gaat nu verder met het project. Aanvankelijk was het de bedoeling om samen door te gaan, maar "dat wilde Pi niet." Een deel van haar ontwerpen wordt meegenomen.Van Loon heeft geen idee wat ermee gaat gebeuren. Ook waagt ze zich niet aan een voorspelling of de renovatie volgens planning vanaf 2020 van start kan gaan.

Vanavond is Ellen van Loon te gast in Nieuwsuur, 22.00 uur, NPO 2