Hoe er in China wordt aangekeken tegen de protesten in Hongkong

• Iris de Graaf

  redacteur Buitenland

"De politiemacht in Hongkong onderhandelt nooit met terroristen" en "politiemacht, weet dat 1,4 miljard landgenoten achter jullie staan!" Het zijn uitspraken in een film over de protesten in Hongkong die de Chinese staatsmedia deze week publiceerden. De film laat volgens China het verhaal zien van de politie in Hongkong, die het moet opnemen tegen de 'terroristen' en 'bandieten' die aan het demonstreren zijn.

De film gaat inmiddels viral. En dat niet alleen. Weibo, de Chinese variant van Twitter, en WeChat worden overspoeld met duizenden gelijksoortige viral video's, illustraties en slogans. Allemaal met dezelfde boodschap: de demonstranten zijn slecht, de Chinese overheid staat in zijn recht en politiemensen in Hongkong zijn nationale helden die worden mishandeld.

"Echte beelden van de protesten worden afgewisseld met bekende scenes uit Chinese actiefilms. Dit maakt de scheidingslijn tussen wat echt en nep is, erg dun", legt sinoloog en hoofdredacteur van de website 'Whatsonweibo' Manya Koetse uit.

Eerst werden de protesten doodgezwegen in China, nu zijn de posts over de demonstraties trending.

Bekijk hier de trailer van de film over de 'heldhaftige politie' van Hongkong die het opneemt tegen de 'terroristen':

Volgens Koetse komt de aandacht nu pas op gang omdat China in het begin wilde afwachten. "Misschien zou het wel weer overwaaien." Maar al snel werden de protesten in Hongkong gewelddadiger en kwamen er officiële reacties vanuit China. "Vanaf dat moment gebruikten de Chinese staatsmedia de protesten in hun voordeel: om op een positieve manier de eenheid van China te benadrukken, en te laten zien dat Hongkong dat nu 'kapot maakt'".

#ProtectHongKong

Vooral de hashtag #ProtectHongKong is erg populair, met meer dan 5 miljard clicks. Het idee van 'Hongkong beschermen' gaat hand in hand met het idee dat Hongkong altijd 'een deel van China' is en zal blijven. Deze propagandamachine van de overheid draait inmiddels op volle toeren, zegt Koetse. "In de steden gebruikt bijna iedereen de Chinese sociale media. Daar hebben staatsmedia de grootste accounts en de meeste volgers. Vervolgens wordt er ook op de staatstelevisie verslag gedaan van wat er op social media viral gaat. Iedereen krijgt er dus wel iets van mee."

Dat zijn bijvoorbeeld beelden van een Chinese verslaggever van de staatsmedia, die wordt vastgehouden op het vliegveld in Hongkong door demonstranten. Of demonstranten die de Chinese vlag neerhalen en vervolgens in het water gooien. Volgens correspondent Sjoerd den Daas wordt dat allemaal als een belediging gezien. "Door dit soort beelden steeds te delen, wordt het weggezet als een protest tegen China. Dat voedt het Chinees nationalisme."

Een eenling die het waagt om zich positief uit te spreken over de demonstranten in Hongkong, zoals een vrouwelijke Weibo-gebruiker die schreef 'respect voor alle personen die aan het staken en protesteren zijn', wordt aan de digitale schandpaal genageld. Andere gebruikers op Weibo maakten screenshots en deelden persoonlijke gegevens van de vrouw, die ze neerzetten als een 'verrader'.

"Dit is een goed voorbeeld van het digitale nationalisme in China", legt Koetse uit. Maar het kan ook offline gevolgen hebben. "Zeggen dat je respect hebt voor de demonstranten valt nog mee. Maar als ze zou oproepen om ook te gaan demonstreren op andere plekken in China, zou ze direct opgepakt worden of een boete krijgen."

Met de zweep

Ook buiten de streng gecensureerde sociale media in China is er nauwelijks begrip voor de betogers, zegt Den Daas: "De doorsnee Chinees ziet decadente jongeren in Hongkong, verwende nesten die alleen maar in bed liggen en buitenspelen zodra er protesten zijn. Zij zeggen dat die jeugd het helemaal niet slecht heeft, maar dat het nooit genoeg is."

Koetse sluit zich daar bij aan. "Die doorsnee Chinees vindt ook dat de jeugd door Amerika beïnvloed wordt, en het doel in hun leven, namelijk het verwezenlijken van de Chinese droom, kwijt is."

Die invloed van de VS en vanuit het westen wordt ook niet gewaardeerd in China. "Het wantrouwen in westerse media is groot. Die kiezen, volgens China, alleen maar de kant van de demonstranten", vertelt Koetse. "Zo ging er een foto viraal van Amerikaanse diplomaten die praatten met één van de demonstrantenleiders. Dat werd gedeeld in Chinese media om te laten zien dat het duidelijk was dat de Amerikaanse politiek zich ermee bemoeit."

"Daarnaast heeft de VS niets te zoeken in Hongkong, wat China betreft", aldus Koetse. "Stel je voor dat wij opeens Chinese politici zien praten met demonstranten in gele hesjes in Parijs. China voelt nog steeds wrok, dat Hongkong vroeger door de Engelsen is afgepakt. Ze willen geen herhaling van die situatie."

Het wantrouwen richting het westen rondom de protesten gaat nog verder, in een online heksenjacht op westerse merken. Het begon deze week met een meisje, dat een foto van een T-shirt van kledingmerk Versace deelde, waar Hongkong op staat als 'los' land, niet als deel van China.

Zij wierp de vraag op of dit betekent dat Versace de protesten in Hongkong steunt? Eén voor één werden de merken uitgekamd op hun uitingen. Hielden ze zich niet aan het idee van 'één China', dan werden ze door miljoenen Weibo-gebruikers aangesproken en geboycot.

Inmiddels wordt aan de Chinese kant van de grens een grote troepenmacht samengetrokken. Stel dat het leger ingrijpt in Hongkong, steunt de Chinese bevolking dat idee dan ook?

"Op basis van wat er online leeft en wat ik offline hoor, vermoed ik dat daar brede steun voor is", vertelt Den Daas. "Het is simpel: Hongkong is van China. Als dat op het spel staat, dan zullen de meeste Chinezen zeggen: 'Ingrijpen, dit is ons land, niet van de Hongkongers'."

Maar Koetse ziet dit nog niet gebeuren. "De staatsmedia werken, dat kan je wel zeggen. Mensen steunen de overheid. Maar de overheid zet zich juist af tegen het 'geweld' in Hongkong. Om dan zelf geweld in te zetten strookt niet met hun strategie, en dat zal waarschijnlijk niet zo breed gesteund worden."