Eerste crematie binnen de koninklijke familie: 'Breuk met de traditie'

• Fiorella Opromolla

  redacteur Online

Prinses Christina overleed vanochtend op 72-jarige leeftijd op Paleis Noordeinde. De prinses, de jongste zus van prinses Beatrix, zal worden gecremeerd. "Het is uniek in de geschiedenis van de koninklijke familie dat dat gebeurt", zegt funerair historicus Cees van Raak.

De prinses, geboren als Marijke, was geen lid meer van het Koninklijk Huis. Dat betekent dat zij niet meer onder ministeriële verantwoordelijkheid viel. Wel bleef ze lid van de koninklijke familie.

Leden van het Koninklijk Huis worden normaliter bijgezet in de Koninklijke Oranje-Nassau grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft. Koningin Juliana en prins Bernhard zijn de laatsten bij wie dat gebeurde. Beiden overleden in 2004.

'Eigen beslissing'

Volgens Cees van Raak, expert op het gebied van begrafenisgebruiken van het Koninklijk Huis, is het de eerste keer dat een lid van de koninklijke familie wordt gecremeerd. "Ik weet bijna zeker dat het een beslissing is geweest van haar eigen gezin, en niet die van het Koninklijk Huis in Nederland."

Prinses Christina woonde de laatste jaren in Italië. Ze kwam af en toe naar Nederland voor familiebezoek of bijzondere gebeurtenissen, maar leefde buiten de schijnwerpers. Dat was haar eigen keuze. In 1975 trouwde zij met de Cubaan Jorge Guillermo. Voor het huwelijk had zij geen toestemming van het parlement gevraagd, daarom kwam zij niet meer in aanmerking voor troonsopvolging.

De vanochtend overleden prinses Christina is de jongste zus van prinses Beatrix, die later koningin werd. Een portret van de vier zussen: Beatrix, Margriet, Irene en Christina.

Tweede grote breuk

De funerair historicus noemt de keuze voor een crematie een "tweede grote breuk met de begrafenistradities van het koningshuis". "De eerste breuk was de begrafenis van prins Friso in 2013", vertelt hij. Ook hij werd niet bijgezet in de kelder: hij is begraven in Lage Vuursche, vlak bij Kasteel Drakensteyn. "Ik verwachtte toen wel dat hij bijgezet zou worden."

De koninklijke familie beschikt over drie grote grafkelders. "In 1623 werd de eerste gebouwd. Vervolgens kwam daar in 1822 een nieuwe bij", zegt Van Raak. Maar enkele jaren geleden was er sprake van ruimtegebrek in de twee kelders. Daarom wordt er inmiddels een derde ruimte gecreëerd. "300 graven en kleine grafkelders in de Nieuwe Kerk moesten daarvoor worden geruimd."

Ruimtegebrek zal hoogstwaarschijnlijk geen rol hebben gespeeld bij de keuze voor een crematie. "Het is natuurlijk goed mogelijk - maar dat is slechts speculatie - dat de urn van prinses Christina alsnog wordt bijgezet in de grafkelder." Wat er daadwerkelijk met de as zal gebeuren, is nog niet bekendgemaakt.

Het lijkt erop dat steeds meer leden van het Koninklijk Huis persoonlijke keuzes maken over hun uitvaart en niet automatisch worden bijgezet. Enkele jaren geleden spraken prinses Margriet en haar man Pieter van Vollenhoven hun wens uit om begraven te worden in de natuur, vermoedelijk in de buurt van Paleis Het Loo. "Dat past ook bij de breuk met de traditie."

"Maar ook met betrekking tot balsemen, wat traditiegetrouw gebeurt voordat een overledene wordt bijgezet, worden eigen keuzes gemaakt", vertelt Van Raak. "Koningin Wilhelmina wilde bijvoorbeeld niet gebalsemd worden. En prinses Juliana en prins Claus zijn slechts simpel gebalsemd."

Hoewel niet alle leden van het Koninklijk Huis worden bijgezet, verwacht Van Raak niet dat de tradities helemaal verdwijnen. "Die blijven wel in stand."