De bezorgdheid over de situatie van de elf miljoen Oeigoeren in het Noordwesten van China groeit. Volgens experts zit ruim een miljoen van hen zonder proces vast in detentiekampen in de provincie Xinjiang. Het bestaan van die kampen werd lange tijd door China ontkend. Maar door de stroom aan verhalen van gevluchte Oeigoeren en rapporten van mensenrechtenorganisaties valt het bestaan niet meer te ontkennen.
China spreekt nu van 'vrijwillige herscholingskampen', waar de Oeigoeren nieuwe vaardigheden krijgen aangeleerd om ze af te houden van extremisme. Echter, steeds meer berichten bevestigen het beeld van mensen die plotseling verdwijnen en van gevangeniskampen waar gehersenspoeld en gemarteld wordt.
Verslaggever Bas Haan laat in de video hieronder zien hoe China ook Nederlandse politici probeert te beïnvloeden als die meer willen weten over de situatie van de Oeigoeren.
Oeigoeren die de kans krijgen en het aandurven, vluchten naar het buitenland. Eén van hen is Omir Bekali. Ook hij werd uit het niets gearresteerd, gemarteld en naar een kamp gebracht. Hij wist Europa te bereiken en vertelt ons over mensonterende toestanden. "Je wordt gedwongen bekentenissen af te leggen voor iets wat je niet gedaan hebt. Doe je dat niet, dan volgen er gruwelijke straffen".
Brief
Eind maart deed hij zijn verhaal bij de vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken op uitnodiging van Kamerlid Martijn Van Helvert (CDA). Van Helvert kreeg daags voor de bijeenkomst een brief van de Chinese ambassade. Of hij wel wist dat meneer Bekali een terrorist was?
"Zonder dat ik vooraf wist wat meneer Bekali zou gaan zeggen, kreeg ik die brief", vertelt Van Helvert." De Chinese overheid wist mij al wel te vertellen wat meneer Bekali zou gaan zeggen en dat dat onjuist zou zijn. De brief begint met 'We hebben gemerkt dat u binnenkort de zogenaamde ex-gevangene van het zogenaamde heropvoedingskamp gaat ontvangen' en verderop spreken ze van 'terroristen' en dat meneer Bekali er een van is."
Van Helvert ontmoette vervolgens Omir Bekali en sprak mensen en hulporganisaties om hem heen. "Wat ik zie, is dat hij een ex-gevangene is van een strafkamp in Xinjiang. De Chinese overheid is niet blij met de activiteiten van de heer Bekali omdat hij het verhaal verspreidt over de rest van de wereld."
USB-stick
Na de brief, kreeg Van Helvert een uitnodiging van de Chinese ambassade voor een gesprek. Daar ging hij op in en tijdens die ontmoeting ontving hij een usb-stick met een video cadeau. Op de beelden is te zien hoe berouwvolle Oeigoeren uitleggen 'gered' te zijn door de 'scholen'. Ontdaan van hun extremistische gedachtengoed, zeggen ze een stralende toekomst tegemoet te gaan.
"Er staan een soort promo-filmpjes op, hoe mooi de provincie is en fijn iedereen daar in vrede leeft", zegt Van Helvert. "Maar het is een verhulling van de grote schoffering van de mensenrechten die er op dit moment in China plaatsvindt."
Dat Omir Bekali überhaupt zijn verhaal vertelt, is niet vanzelfsprekend. Veel Oeigoeren houden hun mond over wat hen is overkomen uit angst voor wraak op achtergebleven familieleden door de Chinese overheid. "Mijn vader is ook opgepakt en vorig jaar doodgemarteld in een kamp. Dat hoorde ik in oktober. Daarna heb ik niets meer van mijn familie gehoord ", vertelt Bekali.
Volgens Van Helvert leeft geen enkele Oeigoer op dit moment in vrijheid. "Of je zit actief in een strafkamp of in een heropvoedingskamp. Of je woont gewoon thuis, maar kunt daar door camerabewaking met gezichtsherkenning geen enkele kant op, want als je ook maar dát doet en het bevalt de Chinese overheid niet, dan wordt dat gelijk afgestraft of je wordt opgepakt."
Omir Bekali vindt dat de internationale gemeenschap moet weten wat er gebeurt in China. "Niet alleen Nederland, maar alle landen moeten zich samen sterk maken voor de Oeigoeren en de Kazachen. Als de wereld niet heel snel een oplossing vindt, worden deze volken vernietigd en dat is een tragedie voor de hele mensheid."
