Conclusie na Ajax-Juventus: waterkanonnen op verkeerde manier ingezet

De Amsterdamse gemeente en politie hebben diverse fouten gemaakt rondom de Champions League-wedstrijd Ajax-Juventus. Voorafgaand aan die wedstrijd liep het flink uit de hand tussen supporters en politie.

Met name in de voorbereidingsfase en in de communicatie zijn er steken laten vallen, terwijl door de inzet van waterkanonnen het risico op escalatie groter werd. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport van het COT, het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement.

COT-directeur Marco Zannoni: "Het is door allerlei factoren uit de hand gelopen. Er ging van alles mis in de communicatie en in de voorbereiding. Wat ons betreft had je echt wel kunnen weten dat het zou kunnen escaleren als je een waterwerper inzet."

Entrada

Als warming-up voor de kwartfinale van de Champions League tussen Ajax en Juventus (1-1) in april hielden fans van Ajax voor de Johan Cruijff Arena een massale sfeeractie, de zogenoemde Entrada, met gezang, knalvuurwerk en fakkels. De politie zag vanwege het gebruik van vuurwerk te veel risico's en besloot in te grijpen.

Dat gebeurde met grof geschut. Met paarden werd door de mensenmassa gereden. Ook richtte de mobiele eenheid waterkanonnen op supporters, onder wie kinderen en mensen in een rolstoel. Aan de andere kant werden agenten bekogeld met straatstenen en vuurwerk. Meerdere agenten raakten daarbij gewond. Dertig hooligans werden opgepakt.

Na dit incident volgde veel kritiek op de charges van de politie. Fans klaagden over buitenproportioneel geweld en uitlokking van de politie, terwijl de Amsterdamse gemeenteraad al snel concludeerde dat er op bestuurlijk niveau niet goed was gehandeld.

Uiteindelijk erkenden burgemeester Femke Halsema, de Amsterdamse korpschef en de hoofdofficier van justitie dat met name de inzet van twee waterkanonnen zorgde voor 'onbedoelde provocatie'. Onafhankelijk onderzoek van het COT moest het gebeuren evalueren.

Een cruciale vraag bij dit onderzoek: was de inzet van middelen, zoals het waterkanon, door de politie proportioneel?

Deels, meent het COT in haar rapport, dat nu na drie maanden verschijnt. Aan de ene kant had de politie het volste recht het waterkanon in te zetten als reactie op het gooien van stenen, putdeksels en vuurwerk.

Tegelijkertijd hebben de autoriteiten deze situatie ook aan zichzelf te wijten. Volgens het COT had de 'waterwerper' in de eerste plaats nooit zo pontificaal aanwezig moeten zijn. Zo zouden waterkanonnen een 'intimiderend effect' hebben en werken ze als een 'stenenmagneet' op kwaadwillende fans. "Voor een deel van de aanwezigen was het vooral een trigger om zich te misdragen en de politie uit te dagen tot een soort kat-en-muisspel", staat in het rapport.

Waterkanon 'werkt niet de-escalerend'

Zannoni zegt dat waterkanonnen in het vervolg langer achter de hand moeten worden gehouden. "Op deze manier inzetten, vooraan en dan gebruiken voor een nat pak, dat werkt niet en moet je ook niet meer doen. Achter de hand houden voor als het escaleert, om letterlijk schoon te vegen en relschoppers weg te krijgen, dat kan wel."

In een brief aan de raad schrijft burgemeester Halsema dat de aanbevelingen van het COT 'reeds in praktijk zijn gebracht'. "Hoewel de waterwerper een geschikt middel kan zijn bij voetbalrellen, is het leerpunt dat de waterwerper niet de-escalerend werkt in deze setting."