Het rapport Drugscriminaliteit in de Rotterdamse haven van de Erasmus Universiteit legt bloot hoe gruwelijk ingewikkeld het beveiligen van de grootste haven van Europa is. In de haven, zo groot als 25.000 voetbalvelden, werken dagelijks zo'n 180.000 mensen.
De bestrijding van de georganiseerde misdaad is een dwingend onderwerp in de Rotterdamse haven. Er worden door de douane en justitie tienduizenden kilo's coke onderschept. En dat terwijl maar 6500 van de ruim 8,5 miljoen containers die jaarlijks de haven passeren, worden opengemaakt. Ook zijn er veroordelingen van (en lopen er onderzoeken naar) omgekocht douane- en havenpersoneel.
Blinde vlek
'Uithalers' heten ze; de onbestemde lieden die in de schemer of de nacht in de Rotterdamse haven op zoek gaan naar de verstopte weekendtassen vol cocaïne. Ze worden soms gezien door havenpersoneel of vastgelegd met een bedrijfscamera. Kalasjnikov stevig in de hand.
Maar hierover praten doen bedrijven of personeelsleden liever niet. Zeker niet in het openbaar. Begrijpelijk, vindt Bas Janssen, directeur van ondernemersvereniging Deltalinqs. "Dit zijn immers zware jongens."
Tussen de oneindig hoge kranen, talloze schepen, fruitterminals, containerterminals en de chemische industrie weten de criminelen makkelijk hun waar aan land te krijgen. Want de toegang tot de terreinen vanaf het water vormt een blinde vlek. "Je kunt als crimineel relatief eenvoudig via het water de kade op komen", zegt Richard Staring, hoogleraar criminologie.
Niemand wil die mannen met kalasjnikovs op zijn terrein.
Dat de beveiliging beter kan en ook moet, is voor iedereen in de haven helder. Geïnterviewden vertellen de onderzoekers over toegangspasjes die tegen betaling van 10.000 euro even worden uitgeleend. Ze verhalen over computersystemen waar soms veel te veel mensen toegang tot hebben en waarmee een omgekochte medewerker een container met coke eenvoudig kan traceren.
De verwevenheid van de onderwereld in het enorme handelsgebied aan de Maas is ook het bedrijfsleven een doorn in het oog. "Niemand wil die mannen met kalasjnikovs op zijn terrein", zegt Janssen.
Daarnaast is het voor een ondernemer een nachtmerrie als het bedrijf tijdelijk op slot moet vanwege deze criminelen. "Als er een drugsactie van de politie is, wordt de boel stilgelegd", legt Janssen uit. "Dan staan alle kranen omhoog. Zoiets kost het bedrijf tienduizenden euro's en we kunnen de schade nergens in rekening brengen."
Slimme beveiliging
Ja, er moet beveiligd worden, vindt Janssen: "Maar laten we het slim doen. Zonder te veel kosten." Want bedrijven zijn er natuurlijk wel om geld te verdienen. "Handelaren gaan waar hun lading het goedkoopst kan worden getransporteerd. Het is een harde wereld, dus ondernemers staan steeds voor de afweging: wat doe ik allemaal om drugstransport te voorkomen en wat doe ik niet?"
Nu wordt op alle containerterminals een biometrische pas ingevoerd, vertelt Janssen. In zijn ogen een goed voorbeeld van kosteneffectieve beveiliging. Een pas tegen betaling uitlenen heeft dan immers geen zin meer. De screening van het personeel zelf moet ook beter, stelt Janssen. Alleen een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) volstaat niet.
De stroom gaat door en de mensen die je hebt gepakt zijn vervangbaar.
Toch hangen bedrijven zelf ook niet graag aan de grote klok als ze een personeelslid betrappen op duistere drugszaken. Officieel getuigen of aangifte doen bij de politie, is regelmatig een stap te ver. "Je naam komt dan in het dossier en dat lezen die criminelen ook", geeft Janssen aan. Maar onderling hebben bedrijven nu wel een soort zwarte lijst opgesteld.
Wie nu iemand in dienst neemt met een VOG op zak, kan in dat register zien of een vorige werkgever toch van mening is dat hij of zij foute boel is. "Zo ja, dan kleurt een schermpje rood. Dit zorgt ervoor dat iemand die bij een bedrijf in de haven vol de fout is ingegaan, niet zes maanden later elders in de haven wordt ingehuurd."
De onderzoekers van de Erasmus Universiteit vinden met name dat de opsporingsdiensten nu te veel energie steken in fout personeel en de insluipers (uithalers) op de haventerreinen. "Je pakt een aantal mensen op, je kunt ze met goed geluk ook veroordelen en je vangt een aantal kilo's cocaïne", vat hoogleraar Staring samen. Maar de kopstukken en het middenkader blijven buiten schot. "De stroom gaat door en de mensen die je hebt gepakt zijn vervangbaar."
In Nieuwsuur reageerde de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb op het rapport:
